په جلاوطنۍ کې د افغانستان جمهوريغوښتونکي ډیموکراتیک خوځښت (پيډياېماې) له ۱۴ زرو څخه ډېرو افغانانو لپاره د امریکا متحدهایالاتو د خونديتوب وضعیت (ټيپياېس) پر لغوه کېدو ژوره اندېښنه ښودلې ده.
د ماشوم ژغورنې نړیوال سازمان په خپل تازه راپور کې ویلي، چې د اپریل میاشتې په لومړیو ۱۶ ورځو کې نږدې ۵۰ زره افغان ماشومان له پاکستان څخه افغانستان ته ستانه شوي دي.
په پاکستان کې د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، جاپان د یادې ادارې د پروګرامونو د ملاتړ لپاره ۳ میلیونه امریکايي ډالرو مرستې اعلان وکړ. د جاپان له دغې مرستې به په پاکستان کې مېشت افغان کډوال او کوربه ټولنې ګټه واخلي.
د امریکا متحده ایالتونو حکومت له یو شمېر هغو افغان پناهغوښتونکو څخه، چې له ۲۰۲۱ کال وروسته امریکا ته ورغلي، غوښتي، چې په یوه اوونۍ کې باید له امریکا ووځي. که نه نو د قانوني اقداماتو له مخې به و اېستل شي.
د افغانستان لپاره ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ استازی عرفات جمال تورخم ته تللی تر څو له پاکستان نه راستانه شویو افغان کډوالو وضعیت و ارزوي. د دغو کډوالو پر وړاندې د سرپناه نشتوالی، بې روزګاري او اړین خدمتونه تر ټولو لویې ننګونې ګڼل کېږي.
په پېښور کې د کډوالو له استازو سره په یوه غونډه کې د طالبانو کونسل حافظ محب الله شاکر وايي، چې د اختر په ورځو کې یې د دغې ډلې له مشر ملا هبتالله سره ليدلي او په پاکستان کې یې د افغان کډوالو په تړاو خبرې ورسره کړې وې.
د ترکیې د بشري حقونو ډلې (IHD) ویلي، چې د ترکیې د زونګولدک جزایي محکمې د یوه ناقانونه افغان کډوال د وژنې په جرم شپږو ترکي وکړو ته نرمه سزا اورولې ده.
افغانستان ته د کډوالو ستنېدو سره هممهاله د طالبانو عدلیې وزارت د معاملاتو لارښونې دفترونو ته لارښونه کړې چې جایدادونه له پخوانیو ثبت شویو بیو لوړ په کرایه ور نه کړي. دغه وزارت وايي، که دا دفترونه د اصولو خلاف (کمېشن) واخلي نو دوی یې تر قانوني تعقیب لاندې نیسي.
د پښتون ژغورني غورځنګ مشر منظور احمد پښتین له پاکستان په زور د افغانانو د اېستلو په غبرګون کې د لاریونونو پیلولو خبره کوي. نوموړی وايي، دغه لاریونونه د اپرېل پر ۱۵ په چمن ښار کې له سیاسي ګوندونو او د سوداګرو ټولنې سره په ګډه پیلوي او وروسته به نورو ښارونو ته هم وغځېږي.
د پاکستان ډان ورځپاڼې په خپله تازه سرمقاله کې د لوېدیځو هېوادونو پر هغه چلند سختې نیوکې کړې، چې په پاکستان کې یې د خپلو افغان متحدینو د لېږد بهیرونه ځنډولي او له ژمنو سره سره ورته چندان پاملرنه نه کوي.
د سي این این د راپور له مخې، د امریکا یوې فدرالي قاضۍ د پنجشنبې په ورځ وویل، چې هغه به د ټرمپ ادارې ته دا اجازه ورنه کړي، چې د لنډمهالي قانوني خوندیتوب درلودونکو کیوبا، هایتي، نیکاراګوا او وینزویلا هېوادونو وګړو ته له امریکا څخه د وتلو امر وکړي.
د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزیر مولوي عبدالکبیر او په افغانستان کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ مشر عرفات جمال په ګډه ناسته کې د افغان کډوالو د ستونزو حل په موخه له پاکستان سره د درې اړخیزې ناستې پر جوړېدو خبرې کړې دي.
د هرات ولایت په اسلامکلا بندر کې طالب چارواکي وایي، چې هره ورځ شاوخوا ۳ زره او ۵۰۰ افغان کډوال له ایرانه هېواد ته ستېږي.
د بښنې نړیوال سازمان بیا د پاکستان پر حکومت غږ وکړ چې د افغان کډوالو د اېستلو له پرېکړې سملاسي تېر شي او د نړیوالو انساني حقونو له قانون سره سم اصلاحي ګامونه پورته کړي.
د افغانستان متحدې جبهې په یوه خبرپاڼه کې په ایران او پاکستان کې د افغان کډوالو د جبري اېستلو په غبرګون ښودلی دی او ویلي یې دي، چې «کډوال باید د طالبانو د کړنو سرا ونه ویني» په خبرپاڼه کې راغلي چې د پاکستان له خوا د افغان کډوالو جبري شړل غیر انساني اقدام دی.
د ایران د کورنيو چارو وزارت سلاکار او د وګړو او بهرنيو کډوالو چارو مرکز رییس په دغه هېواد کې د قانوني او غيرقانوني افغان کډوالو شمېر ۶مېليونه او ۱۰۰ زره تنه اعلان کړ.
په اسلام اباد کې د طالبانو د تېرې دورې سفیر عبدالسلام ضعیف په پاکستان کې مېشتو افغان کډوالو ته په اشارې ویلي، نور دې د پنجابي حکومت رحم ته انتظار نه کوي. هغه زیاتوي، چې په افغانستان کې امن شته او هر ځای د اوسېدو زمینه برابره ده.
افغان کډوال او د کډو موټروانان وايي، په پېښور کې د طالبانو کونسلګري او کابل کې د پاکستان سفارت د موټرپاس په نامه سل سل ډالره فيس اخلي او که ور یې نه کړي، موټر یې له تورخم نشي اوښتلی کډوال دا شکایت هم کوي چې ځینو سیمو کې پاکستاني ځواکونه د خپلو توکو د وړلو اجازه نه ورکوي.
د ویبور خبري اژانس د سولې کور په نوم بنسټ په حواله خبر ورکړی، وايي هغه افغانان چې د امریکا له پوځ سره یې په افغانستان کې د مرستې په بدل کې د ژوند خوندیتوب ژمنه شوې وه، اوس د ګډوډۍ او خیانت احساس کوي. دوی وايي، د ټرمپ اداره امریکا ته د دوی د مېشتېدو قانوني لارې محدودوي.
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ځانګړي راپورورکوونکي ریچارډ بېنېټ د پاکستان له حکومته غوښتي چې د افغان کډوالو اوږدمهالی کوربهتوب روان وساتي او د هغوی له جبري اېستلو څخه ډډه وکړي.
له پاکستان څخه د افغان کډوالو د اېستلو د روانې څپې په دوام، تورخم کې د کډوالۍ ادارې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې پر نوموړې دروازې ۱۵۲ افغانان هېواد ته دننه شوي دي.
د پښتونخوا سر وزیر علي امین ګنډاپور د یوه خبري کنفرانس پرمهال خبریالانو ته ویلي، هغه افغانان چې په خپله خوښه افغانستان ته ستنیږي له هغو سره همکاري کوي، خو چا ته اجازه نه ورکوي، چې افغانان په زور له دغې صوبې وباسي.