هند پر ډیورنډ کرښه له افغانستان سره د پاکستان ناندرۍ د نه منلو وړ وبللې

د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند وايي، پاکستان له افغانستان سره د شخړې مسوولیت لري او هڅه کوي له پولې پورې ترهګرۍ ته دوام ورکړي، خو دا کار یې د ګاونډیانو لپاره د منلو وړ نه دی.

د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند وايي، پاکستان له افغانستان سره د شخړې مسوولیت لري او هڅه کوي له پولې پورې ترهګرۍ ته دوام ورکړي، خو دا کار یې د ګاونډیانو لپاره د منلو وړ نه دی.
د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند رندهیر جېسوال د پنجشنبې په ورځ د خبري کنفرانس پر مهال د افغانستان او پاکستان ترمنخ وروستۍ شخړې ته په اشاره وویل:« پاکستان ځکه غوسه دی چې افغانستان پر خپلو سیمو حاکمیت لري».
نوموړي وویل، « داسې ښکاري چې پاکستان ځان ته دا حق ورکوي چې له خپل قلمرو هاخوا ترهګري ترسره کړي، خو دا کار ګاونډیانو ته د منلو وړ نه دی.»
د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند د خپلو خبرو پرمهال ټینګار وکړ چې هند د افغانستان حاکمیت او خپلواکۍ ته ژمن دی.
د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند دا څرګندونې پرداسې مهال کړې، چې د ترکیې په استانبول کې د طالبانو او پاکستان ترمنځ خبرې اترې روانې دي او دواړه لوري یو بل د ترهګرۍ په ملاتړ تورنوي.
په ترکیه کې د افغانستان انټرنشنل خبریاله وايي، چې پاکستانی پلاوی د کوربه هېواد او قطر په غوښتنه بېرته له طالبانو سره خبرو اترو ته کښېناستلی، خو تر دې مهاله ددې خبرو جزئیات نه دي په ډاګه شوي.
طالبانو د افغانستان په خاوره کې د ټي ټي پي له حضوره انکار کړی او د پاکستان دغه وړاندیز یې رد کړی چې پاکستانۍ وسله والې ډلې ترهګرې وبولي.


د پنجاب ایالت د راولپنډۍ پولیسو ویلي، چې په تېرو ۴۸ ساعتونو کې یې د افغان او نورو بهرنیو وګړو ۴۴ قانوني قضیې ثبت کړې او د کورونو ۹ مالکان یې افغانانو ته په کرایه د کورونو ورکولو له امله نیولي، او ۱۱۰ افغانان د «جبري ستنولو مرکز» ته لېږدول شوي دي.
د راولپینډۍ پولیسو د خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، هغه کسان چې خپل کورونه، دوکانونه يا نور ملکیتونه ناقانونه مېشتو بهرنیو وګړو ته په کرایه ورکوي، پر وړاندې به یې سخت اقدامات وشي.
په خبرپاڼه کې راغلي: «هیڅوک اجازه نه لري چې خپل موټر، ریکشا، یا نور توکي ناقانونه مېشتو بهرنیو وګړو ته وسپاري یا ورسره سوداګري وکړي.»
پاکستاني پولیسو سپارښتنه کړې هغه بهرني وګړي چې قانوني اسناد لري، باید خپل نومونه د پولیسو په اړوندو حوزو کې ثبت کړي او که څوک له ناقانونه مېشتو کسانو سره همکاري کوي، د هغوی پر ضد به ګامونه پورته شي.
د پولیسو په وینا، د خلکو د پوهاوي لپاره د ټولنیزو شبکو له لارې پیغامونه خپرېږي او له جوماتونو هم د عامه خبرتیا اعلانات کېږي، څو خلک د حکومت له تازه لارښوونو خبر شي.
پولیسو له خلکو غوښتنه کړې چې د خپل شاوخوا سیمو څارنه وکړي او که د ناقانونه مېشتو بهرنیو وګړو په اړه معلومات ولري، پولیسو ته یې ورسوي.
د په داسې حال کې دي، چې په دې وروستیو کې یې د پاکستان او طالبانو ترمنځ اړیکې ترینګلې شوې او په پاکستان کې پر میشتو افغان کوال دغه هېواد خپل فشارونه ډېر کړي دي.

د طالبانو د عامې روغتیا وزیر نور جلال جلالي د سعودي عربستان د سفر پر مهال د شاه سلمان د بشري مرستو بنسټ له مشر ډاکټر عبدالله ربیعه سره کتلي او د روغتیایي همکاریو پر پراختیا یې خبرې ورسره کړې دي.
د طالبانو د عامې روغتیا وزارت د پنجشنبې په ورځ، د لړم پر اتمه وویل، چې په دې کتنه کې د افغانستان د روغتیايي سکټور د ملاتړ، انکشافي او بشري مرستو د پراختیا، د ولسوالیو په کچه د عمومي روغتونونو د تجهیز، د سرطاني او قلبي ناروغیو د درملنې، او له ساري ناروغیو سره د مبارزې په برخو کې د همکارۍ پر لارو بحث شوی دی.
د شاه سلمان بنسټ مشر ډاکټر عبدالله ربیعه ویلي، چې دغه بنسټ به د خپلو امکاناتو په چوکاټ کې د روغتیايي تجهیزاتو، ظرفیت لوړونې، معیاري درملنې او اړوندو برخو کې له افغانستان سره مرسته کوي.
په ورته وخت کې، د طالبانو د عامې روغتیا وزیر د لا ښې همغږۍ او د دوهاړخیزو اړیکو د پراختیا په موخه، د شاه سلمان بنسټ مشر او د سعودي د روغتیا وزیر ته د افغانستان د لیدنې بلنه ورکړې، چې هغوی هم دا بلنه منلې ده.
طالبانو د جلالي د سفر هدف د افغانستان د روغتیايي سکټور د پیاوړتیا ترڅنګ له نړیوالو او سیمهییزو بنسټونو سره د موثرې همغږۍ رامنځته کول بللي.

د طالبانو تر واک لاندې د احصايي او معلوماتو ملي ادارې ویلي، چې په ایران کې د افغان کډوالو د هویت د تثبیت په موخه یې نن د پنجشنبې په ورځ، مشهد او زاهدان ښارونو ته کاري ټیمونه ولېږل.
یادې ادارې د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې د احصايي او معلوماتو ملي ادارې د هویت د ثتبیت او ارشیف تنظیم ریاست یاد کاري ټیمونه به د ایران په مشهد او زاهدان ښارونو کې د مېشتو افغان کډوالو د هویت له تثبیت وروسته، هغوی ته د افغاني هویت ځانګړي درې کلن کارټونه ورکړي.
طالبانو ویلي، چې په ایران کې مېشت کډوال به د یاد درې کلن ځانګړي هویت کارت تر لاسه کولو وروسته د پاسپورټ ترلاسه کولو، تعلیمي او تحصیلي اسنادو په برخه کې ستونزې ونه لري او ایران به هم همدې اسنادو ته په کتو افغانانو ته اقامتي اسناد صادروي.
د طالبانو تر واک لاندې د احصايي او معلوماتو ملي ادارې ویلي، چې په نږدې ورځو کې به په تهران ښار کې هم د هویت د تثبیت کاري ټیمونه فعالیت پیل کړي.

د افغانستان د ملي امنیت پخواني رییس رحمت الله نبیل په یوې مقاله کې ویلي، پاکستان د تېرو څو لسیزو پرتله اوسمهال تر ټولو ژور کورنی سیاسي او نظامي ناورین تجربه کوي. هغه وایي، اسلاماباد د کابل پر وړاندې دوه مخی سیاست او له نیابتي ډلو سره لوبې کولې چې اوس یې خپله جال کې لوېدلی.
نبیل زیاتوي، له نښو نښانو ښکاري چې د پاکستان سیاسي او امنیتي نظام د زوال په حال کې دی. نوموړی وړاندې لیکي: «اقتصادي ناورین، د کرنسۍ ارزښت لوېدل، د پانګهوالو تېښته، د سیاسي مشروعیت لهمنځه تلل، د ملکي او پوځي ادارو ترمنځ ژور درزونه او د پاکستاني طالبانو (TTP) او نورو تندلارو ډلو بریدونه ښيي چې اسلاماباد تر بل هر وخت له ضعف او ناتوانۍ سره مخ دی.»
د افغانستان د جمهوري نظام پر مهال د ملي امنیت د دغه پخواني رییس په خبره؛ د استخباراتي او خطرناکه پروژو عملي کول یا د افغانستان نا امنه کول خپله له چړې سره لوبې دي او اسلاماباد ته د یوې سټراتېژیکې ځان وژنې په مانا هم ده.
نبیل په خپل تحلیل کې وایي، واشنګټن ته د پاکستان د ملکي او پوځي چارواکو وروستي سفرونه او له امریکایي چارواکو سره د تړلو دروازو تر شا لیدنې ښيي چې اسلاماباد یو ځل بیا د افغانستان د امنیت په معاملهګرۍ پسې بوخت دی.
د هغه په وینا؛ پاکستان هڅه کوي له هغو شبکو څخه کار واخلي، چې د داعش خراسان څانګې پورې تړلې دي. هغه زیاتوي، دغه ډلې په مستونګ، ملاکنډ، باجوړ او وزیرستان کې فعالې دي؛ څو د طالبانو پر وړاندې د فشار او له واشنګټن سره د معاملې د پاڼې په توګه ترې استفاده وکړي.
د دغه پخواني افغان چارواکي په خبره؛ اوس سیمه بدله شوې، اسیایي هېوادونه اوس د پاکستان د رول او نیت په اړه نوي درک ته رسېدلي او د اسلاماباد د دغه پټې پروژې پر وړاندې یې دریځ نیولی دی. هند، ایران، چین او روسیه په یو وخت د پاکستان له پټو خوځښتونو اندېښمن دي. د ښاغلي نبیل په وینا؛ داسې شواهد شته، چې ځینې له دغو هېوادونو چمتو دي، که د ډیورنډ په کرښه د ترهګرو مرکزونه فعال شي؛ نو د جګړې لمن د پاکستان تر خاورې وغځوي.
نوموړی مقاله کې وړاندې کاږي: «په همدې تړاو له کابل سره د هند پرلهپسې استخباراتي اړیکې، افغانستان ته د چین د امنیتي پلاوو پټ سفرونه چې وروستی یې د روان کال د اکټوبر په ۲۳مه و او له طالبانو سره د روسیې د نږدې کېدو هڅې په ډاګه کوي، چې سیمهییزه معادله د پاکستان د پخوانیو تګلارو پر وړاندې بدله شوې ده.»
د نبیل په خبره؛ چین د خپلو وګړو او پروژو پر ضد د پرلهپسې بریدونو وروسته دې پایلې ته رسېدلی، چې اسلاماباد نور د باور وړ ملګری نهدی؛ بلکې د تلپاتې بېثباتۍ سرچینه ده.
نبیل خبرداری ورکوي، که ترهګریز بریدونه دوام وکړي او سیمهییز تاوتریخوالی زیات شي؛ نو د پاکستان د اټومي وسلو امنیت به یو ځل بیا د نړۍوالو د اندېښنې محور وګرځي. د هغه په وینا؛ له دې وروسته چې د ایران د اټومي پروګرام موضوع پای ته رسېږي، د نړۍوالې ټولنې تمرکز ښایي هغه هېواد ته واوړي چې د سیاسي او اقتصادي ناورین ښکار دی او له سختدریځو ډلو سره پېچلې اړیکې لري.
د مقالې په پای کې راغلي: «نه سیمه هغه پخوانۍ سیمه ده او نه پاکستان هغه پخوانی پاکستان.» د نبیل په باور؛ د اسیا نوې موازنه نور هېڅ هېواد ته دغه اجازه نه ورکوي، چې د دوه مخي سیاستونو له لارې د سیمې ثبات او راتلونکی یرغمل کړي. هغه ټینګار کوي: «که دا ځل د ناامنۍ لمبې پورته شي؛ نو تر هر چا وړاندې به یې جوړوونکی خپله وسوځي.»

د پاکستان د پنجاب ایالت د پولیسو مشر عثمان انور ویلي، چې دوی د بېاسناده بهرنیو وګړو د اېستلو عملیاتو په تازه څپو کې ۲۱زره او ۹۴۸ افغانان او نور بهرني وګړي له خپل هېواده اېستلي دي. هغه وایي، دې ډله کې ۴۷۶۵ښځې او ۹۵۲۱ ماشومان هم شامل وو.
د پنجاب پولیسو پر اېکس پاڼه لیکلي، چې ۳۴۶۴ بهرني وګړي لا هم د ډیپورټ په مرکزونو کې پراته دي او ډېر ژر به واېستل شي. عثمان انور زیاته کړې، چې پاکستان د نورو هېوادونو په څېر د نړۍوالو قوانینو له مخې بېاسناده بهرني کډوال خپلو هېوادونو ته ستنوي.
د پلازمېنې اسلاماباد په ګډون د پاکستان په بېلابېلو ښارونو کې افغان کډوالو پسې پولیس کور په کور ګرځي او د ډیپورټ مرکزونو ته یې وړي. دغه هېواد کې مېشت افغانان شکایت کوي، چې پولیس یې له ماشومانو او عمر خوړلو کسانو سره هم ناسم چلند کوي. همدا راز نیوکې شوې، چې دغو اېستل کېدونکو افغانانو ته دا فرصت هم نه ورکول کېږي؛ څو د خپلو کورونو توکي، کاروبارونه او شتمنۍ راټولې کړي.
هم مهاله په اسلاماباد کې ډېری افغانانو نیوکې کړې، چې د دوی نیول کېدل اوس پاکستاني پولیسو ته د روزګار یوه وسیله ګرځېدلې او ان قانوني کډوال هم د پیسو یا بډو اخیستو د پلمې لپاره نیسي. پاکستان د روان زېږدیز کال له پیله تر ۵۰۰زرو ډېر افغان کډوال په جبري توګه اېستلي. دا ځل یې د ملګرو ملتونو سره ثبت د «پي او ار» کارت لرونکو د اېستنې لړۍ هم په چټکۍ سره پیل کړې ده.
هممهاله ایراني چارواکو هم خبر ورکړی، چې د روان کال له پیله یې نږدې ۱.۵مېلیونه افغانان بېرته خپل هېواد ته اېستلي او دغه بهیر لا هم روان دی. ډېری ستنو شویو افغانانو شکایتونو کړي، چې د پاکستاني او ایراني پولیسو له لوري ورسره ظالمانه چلند شوی دی.
د کډوالو ملاتړ سازمانونه اندېښنه لري، چې په افغانستان کې د بېرته ستنېدونکو وضعیت خورا خطرناک دی او لا له وړاندې پیل شوی بشري ناورین ورسره لا پراخ شوی. بېرته ستانه شوي افغانان په کور دننه د سرپناوو د نشتوالي، اقتصادي ستونزو، بېروزګارۍ او فقر څخه کړېږي.