د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت وایي، چې د پاکستان له بندخونو څخه ۴۷ افغان کډوال خوشې شوي دي. دغه وزارت ویلي، چې یاد شمېر کسان د قانوني اسنادونو د نه لرلو له امله بندیان شوي و.
ټول خوشې شوي کسان افغانستان ته ستانه شوي دي.
پاکستان له څه باندې یوه کال راهیسې په ځانګړې توګه په وروستیو میاشتو کې له دې هېواده د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ چټکه کړې ده.د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنري وايي، چې د اپرېل میاشتې له پیله تر اوسه پورې ۱۲۰زره کډوال له پاکستانه اېستل شوي دي.
د طالبانو د ریاستالوزرا اداري مرستیال عبدالسلام حنفي نن مازدیګر د ملګرو ملتونو د سرمنشي له مرستیال تام فلیچر سره په لیدنه کې ترې غوښتي، چې ملګري ملتونه دې په جبري توګه له ګاونډيو هېوادنو د افغانانو د بېرته ستنولو په مخنیوي کې جدي اقدامات ترسره کړي.
ټام فلیچر د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال او د بشري مرستو او بېړنیو همکاریو همغږی کوونکی دی.
د طالبانو مرستیال ویاند حمدالله فطرت ددغې ناستې په اړه په خپل اېکس کې لیکلي: «په دغه ناسته کې مولوي حنفي د ګاونډیو هېوادونو له لورې د افغان کډوالو د اېستلو د موضوع په اړه وویل چې دا بهیر د ګاونډیتوب له اصولو او نړۍوالو قوانینو سره په ټکر کې دی او د دواړو اړخونو په اړیکو ناوړه اغېز کوي. هغه هیله وښوده چې ملګري ملتونه دې په دې برخه کې خپل مسوولیت ادا کړي.»
حنفي همدا زار ټام فلیچر ته ډاډ ورکړی، چې حکومت یې غواړي له ټولو هېوادونو سره پر متقابل درناوي او اقتصادمحور اصولو ولاړې ښې اړیکې ولري.
فطرت د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال له قوله لیکلي، چې د افغانستان ولس لا هم مرستو او همکاریو ته اړتیا لري او ملګري ملتونه هڅه کوي چې د خلکو لپاره په بېلابېلو برخو کې مرستې ورسوي.
د فطرت په وینا: «نوموړي د ملګرو ملتونو له لوري د طالبانو له حکومت سره د دوامداره همکارۍ ډاډ ورکړ او هیله یې وښوده چې په افغانستان کې سترې پرمختیايي پروژې عملي شي، تر څو د افغان ولس اړتیا د بشري مرستو پر ځای د خپلواکو اقتصادي فرصتونو له لارې پوره شي.»
دا په داسې حال کې ده، چې په دې وروستیو کې ایران او پاکستان په دغه هېوادونو کې د مېشتو افغان کډوالو د جبري ستنولو پروګرام چټک کړی دی.
له تېرو څو میاشتو راپدېخوا په پاکستان کې د افغان کډوالو پر وړاندې پولیسو سخت ګامونه پورته کړي، کور په کور د افغانانو لټون روان دی، دوی نیول کېږي او په جبري توګه افغانستان ته لېږل کیږي.
له ۲۰۲۳ کال را پدېخوا پاکستان نږدې یو مېلیون افغان کډوال جبري بېرته ستانه کړي او پرېکړه یې کړې چې په دغه هېواد کې مېشت نږدې درې مېلیون افغانان بېرته افغانستان ته ستانه کړي.
ملګرو ملتونو او د بشري حقونو نړۍوالو سازمانونو د کډوالو پر وړاندې د پاکستان اقدام غیر قانوني او غیر انساني بللی او له دغه هېواد څخه یې غوښتي، چې دا لړۍ ودروي خو تر اوسه د پاکستان په دریځ کې کوم بدلون نه لیدل کېږي.
د پاکستان پخواني لومړي وزیر انوارالحق کاکړوايي، چې د اسلام اباد ارزونې ښيي هند پر پاکستان د برید نیت لري. کاکړ له افغانستان انترنشنل سره په یوه ځانګړې مرکه کې خبرداری ورکړ چې که هند د پاکستان پر ښارونو برید وکړي، پاکستان به هم د هند ښارونه هدف وګرځوي.
وروسته له هغې چې وسلهوالو د هند تر کنټرول لاندې کشمیر کې پر سیلانیانو برید وکړ او ۲۶ کسان یې ووژل، د هند او پاکستان اړیکې خورا ترینګلې شوې دي. هند پاکستان تورن کړی او ګواښ یې کړی چې د دغه خونړي برید عاملین به په سزا ورسوي.
انوارالحق کاکړ د دوشنبې په ورځ افغانستان انټرنشنل ته په مرکه کې وویل چې د پاکستان ځواب به د هند د برید له اندازې سره برابر وي. هغه زیاته کړه: «که هند پر کوم ځانګړي ځای برید وکړي، موږ به هم پر همغه ډول ځای برید وکړو. که هند زموږ پر ښارونو برید وکړي، موږ به هم د هند ښارونه په نښه کړو».
کاکړ ټینګار وکړ چې پاکستان د هند د برید پر وړاندې له ځواب ویلو وېره نه لري. هغه زیاته کړه چې پاکستان، د ملت په توګه، د هر ډول نظامي برید پر وړاندې یو موټی چمتو دی او له ټولو متعارفو او نامتعارفو امکاناتو به استفاده وکړي.
په مرکې کې کاکړ، د پاکستان د دفاع وزیر د وروستیو څرګندونو په اړه هم وغږېد. کله چې له هغه وپوښتل شول چې د خواجه اصف د پښیمانۍ څرګندونې څنګه ارزوي، ده وویل « پاکستان داسې عمل نه دی کړی چې د شرم وړ وي».
کاکړ لویدیځ تورن کړ چې د سړې جګړې له پای ته رسېدو وروسته یې پاکستان یوازې پرېښود او اوس دا هېواد د ترهګرۍ قرباني شوی دی.
په دې وروستیو کې خواجه اصف په یوه مرکه کې ویلي و چې پاکستان درې لسیزې د لویدیځ په استازیتوب د «ترهګرۍ ملاتړ» کړی، چې اشاره یې د شوروي اتحاد ځواکونو پر وړاندې د افغان مجاهدینو د ملاتړ دورې ته وه.
د مجاهدینو له بري وروسته د افغانستان کمونستي رژیم نسکور شو او هېواد کورنۍ جګړې ته ننوت. طالبان هم د مجاهدینو له ډلې وو، چې وروسته یې د جهادي ګوندونو پر ضد اقدام وکړ او د برهان الدین رباني حکومت یې نسکور کړ.
د خواجه اصف څرګندونو پراخ غبرګونونه راوپارول، ځکه دا ښکاره منل و چې پاکستان له طالبانو سره مرسته کړې ده.
د اصف څرګندونو دا احتمال هم راپورته کړ چې پاکستان ښايي له توندلارو ډلو سره په خپله تګلاره کې بیاکتنه وکړي.
د پاکستان پخواني لومړي وزیر انوارالحق کاکړ وویل چې د پاکستان د ستراتیژۍ د بدلون په اړه د دې برداشت له امله حیران دی. هغه د پاکستان له لوري د افراطي ډلو ملاتړ رد کړ او ویې ویل: «د تحریک طالبان رامنځته کېدل د مجاهدینو د داخلي جګړو پایله وه چې پر خپل ولس یې رحم نه کاوه او کابل یې وران کړ».
کاکړ ټینګار وکړ چې پاکستان طالبان نه دي رامنځته کړي، بلکې دا ډله د افغانستان د داخلي وضعیت زیږنده ده.
کابل ته د هند د دیپلوماتانو د سفر په اړه نوموړي وویل چې افغانستان د یوه خپلواک هېواد په توګه حق لري چې خپل ملګري او دښمنان وټاکي، خو ټینګار یې وکړ چې د طالبانو او هند ترمنځ دیپلوماتیکي اړیکې باید د پاکستان پر ضد ونه کارول شي.
د افغانستان انټرنشنل خبریال رامین مظهر د «د افغانستان د کال خبریال» جایزه ترلاسه کړه. دا جایزه د دوشنبې په ورځ، د غويي پر اتمه نېټه، په بروکسل کې د یوې ځانګړې غونډې پر مهال ورکړل شوه.
نوموړي دا جایزه «د طالبانو په زندانونو کې جنسي تېری او ځورونه» څیړنیز رپوټ له امله ترلاسه کړې ده.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د دوشنبې په ورځ، د غویي په اتمه نېټه، د پنځو هغو خبریالانو نومونه اعلان کړل چې «د کال خبریال» جایزه یې ترلاسه کړې ده.
پر رامین مظهر سربېره، نسرین سعیدي، عزیزالله وحدت، محمد یوسف منګل او احسان الله کریمي هم د دې جایزې ګټونکي دي.
د جایزې د د پلاوي د پرېکړې له مخې، د رامین مظهر تحقیقي رپوټ چې د طالبانو په زندانونو کې د جنسي تېري او ځورونې قضیې افشا کوي، د ۲۰۲۵ کال د پنځو غوره رپوټونو له ډلې غوره شوی دی.
دا رپوټ د هغو ښځو او نارینه وو د مرکو پر بنسټ جوړ شوی چې د طالبانو له خوا بنديان شوي وو. رپوټ ښيي چې طالبان د بندي شویو کسانو د اعتراف اخیستلو لپاره له جنسي ځورونې کار اخلي.
د توقیف ځایونه د څارنې په کمرو سمبال شوي او د طالبانو غړي د دغو جنسي تېریو صحنې په خپلو موبایلونو کې ثبتوي.
ریچارد بېنیټ، چې د ملګرو ملتونو ځانګړی راپور ورکوونکی دی، د دغه تحقیقي رپوټ په غبرګون کې ویلي چې له دې مسالې خبر دی او په تړاو یې څېړنې روانې دي.
نسرین سعیدي، عزیزالله وحدت، محمد یوسف منګل او احسان الله کریمي هم د دې کال د خبریالانو د جایزې نور ګټونکي دي، چې هر یو یې د مهمو ژورنالېستيکي فعالیتونو له امله ونازول شول.
رامین مظهر، چې شاعر هم دی، د کابل پوهنتون د فارسي ژبې او ادبیاتو فارغ دی.
هغه له ۲۰۲۱ کال راهیسې، د افغانستان انټرنشنل له پیله له دې رسنۍ سره کار کوي او اوس مهال د دې شبکې د تحقیقي رپوټونو په برخه کې کار کوي.
د افغانستان د خبریالانو مرکز هر کال د «د کال خبریال» جایزه ورکوي او سږ کال یې دوولسم ځل دی چې دا معتبره جایزه ور کوي.
د طالبانو د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت مرستیال صدر اعظم عثماني د ایران د بهرنیو چارو وزارت د سویلي اسیا د برخې له رییس محمدرضا بهرامي سره د افغان کډوالو د حضور په قانوني کولو غږېدلی.
طالبانو تر واک لاندې ملي ټلوېزیون د محمدرضا بهرامي په حواله لیکلي چې په ایران کې یې د طالبانو له چارواکو سره د سوداګرۍ، اقتصاد او د ایران مېشتو افغان کډوالو د وضعیت په اړه خبرې کړې دي.
په دې لیدنه کې د کډوالو د حضور د قانوني کولو او بېرته ستنولو په اړه هم سلا مشورې شوې دي خو د دې پروسې د پیل لپاره طالبانو کوم جزییات نه دي خپاره کړي.
د طالبانو د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت مرستیال صدر اعظم عثماني وايي د تېرو دریو کلونو راهیسې د دواړو هېوادونو ترمنځ د اقتصادي او سوداګریزو همکاریو پر چټک پرمختګ یې ټینګار کړی او ویلي یې دي، د دې بهیر دوام کولی شي همکاري نورو برخو ته هم وغځوي.
دغه طالب چارواکي وایي طالبان هڅه کوي د ایران په همکارۍ د کډوالو د باعزته ستنولو زمینه برابره کړي.
له دې سره ایراني چارواکي وايي، هره ورځ په اوسط ډول ۱۸۰۰ تنه «ناقانونه افغانان» د دوغارون له لارې خپل هېواد ته ستنېږي.
له دې لارې د ایران په ۱۱ ولايتونو کې ناقانونه پېژندل شوي افغانان اخراجیږي او پر اسلام کلا افغانستان ته اړول کېږي.
ایران په دې وروستیو کې په دغه هېواد کې پر میشتو افغان کډوالو کړۍ تنګه کړې او ګڼ شمېر هغه افغان کډوال هم افغانستان ته اخراج شوي، چې په معتبرو ویزو یې دغه هېواد ته سفرونه کړي دي.
ایراني چارواکي وايي، چې هره ورځ په اوسط ډول ۱۸۰۰ تنه «ناقانونه افغانان» د دوغارون له لارې خپل هېواد ته ستنېږي.له دې لارې د ایران په ۱۱ ولايتونو کې ناقانونه پېژندل شوي افغانان اخراجیږي او پر اسلام کلا افغانستان ته اړول کېږي.
د ایران د تايباد ولسوال حسين جمشيدي د دوشنبې په ورځ د دوغارون له لارې د افغانانو د ستنېدو بهير د ليدنې پر مهال ايرنا خبري اژانس ته وويل چې دغه شمېر افغان وګړي يا خپله ځانونه معرفي کوي، يا په ټول هېواد کې پېژندل شوي او يا د يو ګډ پلان په چوکاټ کې بېرته خپل وطن ته استول کېږي.
هغه څرګنده کړه چې « د بهرنيو اتباعو د غيرقانوني حضور پر وړاندې د مبارزې په لړ کې هغه ناقانونه افغانان چې په ۱۱ ولايتونو کې پېژندل شوي، د قانوني پړاوونو له بشپړولو وروسته د دوغارون له لارې افغانستان ته لېږدول کېږي».
جمشيدي زياته کړه: « د بهرنيو ناقانونه اتباعو پېژندنه او د هغوی ستنول د کورنيو چارو وزارت له مهمو لومړيتوبونو دي او د تېر يوه کال په موده کې د ناقانونه افغان اتباعو د ستنولو شمېر ډېر شوی دی».
د ایران د تايباد ولسوال وويل چې دوغارون پوله د افغانانو د ستنولو اصلي دروازه ده او د هغوی د اسانه وتلو لپاره ټولې اړينې اسانتیاوې برابرې شوې دي.
نوموړی وايي، چې دوغارون له افغانستان څخه ايران ته د قانوني کډوالۍ تر ټولو خوندي لار ده او هر کال د دغه بندر له لارې له يو ميليون زيات مسافر دواړو هېوادونو ته تګ راتګ کوي.
دغه ایرانی چارواکی وايي، چې د ايران او افغانستان د ګډو پولو دايمي امنيت، د شمال ختيز سرحدي ديوال بريالی پلان، د ختيزو سرحدونو د وسله والو ځواکونو ځواکمنتيا، د ایران دننه د ناقانونه اتباعو پر وړاندې قانوني اقدامات او د ټولو دولتي او ولايتي ادارو همکاري د دې لامل شوې چې د دوغارون له لارې ايران ته د «ناقانونه افغان اتباعو» تګ کم شي.
ایران په دې وروستیو کې په دغه هېواد کې پر میشتو افغان کډوالو کړۍ تنګه کړې او ګڼ شمېر هغه افغان کډوال هم افغانستان ته اخراج شوي، چې په معتبرو ویزو یې دغه هېواد ته سفرونه کړي دي.