سیګنال څه دی، چې د ټرمپ ټیم د جګړې پلانونه پرې شریک کړل؟
د ټرمپ ادارې لوړپوړو چارواکو «سیګنال» نومې پیغام لېږدوونکی اپلیکیشن کارولی، چې د جګړې پلانونه پرې شریک کړي، خو یوه ژورنالیست ته یې هم په تېروتنه لاسرسی ورکړی. دې مسالې د امریکا د کانګرس دیموکرات قانون جوړوونکي وپارول او امنیتي چارواکي یې د شهادت یوې ناستې ته ور وبلل.
د امریکا د استخباراتو مشرانو د سې شنبې په ورځ سنا مجلس ته د نړۍ د امنیتي ګواښونو په اړه خپل نظر وړاندې کړ.
د سنا د اوریدنې پر مهال خپلواک سناتور انګس کینګ له تولسي ګبارد څخه وپوښتل چې ایا دسیګنال چټ کې محرم معلومات شامل وو؟ ګبارد ټینګار وکړ چې هیڅ ډول محرم معلومات نه وو شریک شوي.
کینګ وویل: « زه باور نه لرم چې د هدفونو، وختونو او وسلو جزئیات به محرم نه وي».
د سنا د استخباراتو کمېټې مرستیال مشر ډیموکرات سناتور مارک وارنر وویل، « دا غیر مسوولانه چلند دی. دا تصادفي پېښه نه ده، بلکې یوه تکراري ستونزه ده چې امریکا ته یې زیان رسولی».
د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ له اېن بي سي نیوزسره په مرکه کې وویل: « مایکل والتز یوه تجربه ترلاسه کړه او هغه یو ښه انسان دی».
د اوریګون ایالت سناتور رون وایډن وویل: « زه باور لرم چې د ملي امنیت سلاکار او د دفاع وزیر باید استعفا وکړي».
د رویټرز د رپوټ له مخې، همداراز، د ایلی نویس سناتور ټامي ډکورتاو د اریزونا سناتور روبین ګالیګو هم د مایکل والتز او پیټ هیګست د استعفا غوښتنه وکړه.
سیګنال څومره خوندي دی؟
سیګنال یوه پرانېستې سرچینه (Open-source) او بشپړ کوډ شوی (End-to-End Encrypted) پیغام لېږدوونکی دی، چې د سیګنال میسنجر شرکت له خوا پرمخ وړل کېږي.
دا اپلیکیشن یوازې د کاروونکو د ټلیفون شمېره، د شاملېدو نېټه او وروستۍ کارونې معلومات ساتي.د کاروونکو اړیکې، پیغامونه، او نور ارتباطات د کاروونکي په موبایل کې خوندي وي، نه په سرورونو کې.
دا اپلیکیشن کاروونکو ته دا اختیار ورکوي چې له یوه ټاکلي وخت وروسته پیغامونه اتومات حذف کړي.سیګنال هیڅ ډول اعلانونه یا سوداګریز شراکت نه لري او د کاروونکو معلومات نه تعقیبوي.
همدارنګه، کاروونکي کولای شي خپله ټیلیفون شمېره پټه وساتي او اضافي امنیتي شمېره وکاروي، چې د پیغامونو د امنیت تصدیق وکړي.
سیګنال د امریکا حکومت یا بل کوم حکومت کوډونه نه کاروي او نه هم د حکومت په سرورونو کې فعالیت کوي.
د سایبري امنیت متخصص راکي کول وايي: «د سیګنال له لارې د ملي امنیت محرم معلوماتو بحث اصلاً له سیګنال څخه د خطر له امله نه دی، بلکې خطر دا دی چې که موبایل هک شي، نو ټول پیغامونه لوستل کېدای شي».
سیګنال څنګه کار کوي؟
سیګنال یو محفوظ پیغام لېږدوونکی خدمت دی چې د پایپرپای کوډونو (End-to-End Encryption) څخه کار اخلي. دا یعنې شرکت نشي کولای چې د کاروونکو خصوصي پیغامونه یا غږیز او ویډیویي زنګونه واوري، ولولي یا ورڅخه استفاده وکړي.
د حساب جوړولو لپاره ټلیفون شمېره اړینه ده.سیګنال د نورو پیغام لېږدونکو اپلیکیشنونو برخلاف، د کاروونکو معلومات نه تعقیبوي او نه یې هم ساتي.د دې اپلیکیشن کوډ عام دی، یعنې امنیتي کارپوهان یې ارزولی شي.
د سیګنال مشرې میرېدیت وېټاکر د دې اپلیکیشن دفاع کړې او ویلي یې دي: « سیګنال د خصوصي اړیکو لپاره طلایي معیار دی».
هغې همدارنګه پراېکس(پخوانی ټویټر) لیکلي: « واټساپ د خپلو کاروونکو د پیغامونو د خوندیتوب لپاره د سیګنال کوډ کاروي».
سیګنال چا جوړ کړی؟
سیګنال په ۲۰۱۲ کال کې د مکسي مارلینسپایک او میرېدیت وېټاکر له خوا جوړ شو. په ۲۰۱۸ کال کې مارلینسپایک د واټساپ له پخواني بنسټ ایښودونکي برایان اکټون سره یوځای د سیګنال بنسټ کېښود. اکټون واټساپ شرکت په ۲۰۱۷ کال کې د کاروونکو د معلوماتو د کارونې پر سر د اختلاف له امله پرېښود. هغه د سیګنال بنسټ لپاره ۵۰ میلیونه ډالر لومړنۍ مالي مرسته وکړه.
سیګنال وايي چې دا اپلیکیشن له هیڅ لوی ټکنالوژيک شرکت سره تړاو نه لري او هیڅکله به د کوم شرکت له خوا ونه پېرل شي.
سیګنال څوک کاروي؟
سیګنال په پراخه توګه محرمیتپالان، سیاسي فعالان، ژورنالیستان او حکومتي ادارې کاروي.
په ۲۰۲۱ کال کې، کله چې واټساپ خپل د محرمیت اصول بدل کړل، سیګنال ته د کاروونکو بېساري شمېر خلک ورغلل.
رویټرز دا اپلیکیشن د هغو وسیلو له ډلې ګڼي چې کاروونکي یې د محرمو معلوماتو د شریکولو لپاره کارولی شي، که څه هم هیڅ نظام سل سلنه خوندي نه دی.
د سیګنال غیر رسمي ټولنې کې چې د سیګنال کارکوونکي یې اداره کوي، اروپایي کمیسیون هم شامل دی. په ۲۰۱۷ کال کې، د امریکا سنا مجلس د خپلو کارکوونکو لپاره د سیګنال کارونه تایید کړه.
امنیتي تحلیلګر بین ووډ وايي، « که څه هم سیګنال د کاروونکو لپاره ډېر خوندي دی، خو دا باور سخت دی چې دا اپلیکیشن دې د ملي امنیت د مسایلو لپاره مناسب وي».
دی هغې سرغړونې ته اشاره کوي چې د ټرمپ د ټیم لوړپوړو چارواکو پرې د یمني حوثي یاغیانو پر ضد د پوځي بریدونو پلانونه شریک کړي وو.