د یاغي ډلو واکمنېدل؛ په سوریه کې د اسد رژیم د ۵۰ کلنې واکمنۍ پای
په یوه چټکه او ناباوره جګړه کې، د سوریې حکومت د یکشنبې په ورځ سقوط وکړ او وسله والو جنګیالیو ډلو پلازمېنه دمشق ونیوه. یاغیانو او عامو خلکو ددمشق په کوڅو کې د سقوط شیبې ونمانځلې او خوښۍ یې وښودې، چې د بشار الاسد کورنۍ ۵۰ کلنه استبدادي واکمني نوره پای ته ورسېده.
د سوریې دولتي ټلویزیون د یاغیانو د یوې ډلې ویډیو خپره کړه چې پکې ویل شوي بشار الاسد له واکه لرې شو او ټول بندیان ازاد شول.
دغې ډلې، چې ځان یې "د دمشق د سوبې عملیاتو خونه" بللی، له ټولوجنګیالیو ځواکونو او وګړو غوښتنه وکړه چې د " سوریې خپلواک دولت" ادارې وساتل شي.
په کوڅو کې جشن
د سهار په رڼا کې، خوشحاله خلکو په جوماتونو کې د لمونځونو او د ښار په مرکزي څلورلارو کې د خوښیو له لارې دا سوبه ونمانځله.
خلکو د اسد ضد شعارونه ورکول او د موټر هارنونه یې وهل. ځوانانو له امنیتي ځواکونو پاتې وسلې په لاسونو کې اخستې وې اوهوايي ډزې یې کولې. ځینو مخکیني درې ستوريسوریايي بیرغونه پورته کړل.
د اسوشیټډ پرېس د رپوټ له مخې، د دمشق د دفاع وزارت په څنډو کې خلک د جشن لپاره راټول شوي وو، چې ځینوکسانو پکې ډزې وکړې او ځینو یې مخکیني بیرغونه کړل. څو کیلومتره لرې خلکو د ولسمشرۍ ماڼۍ ته لاره ومونده او د اسد د انځورونه یې وڅیرل.
محمد الاولابي اې پي ته وویل ،" زه تېره شپه ویده نه شوم او ما پرېکړه کړې وه چې ترهغه نه ویده کیږم تر څو د اسد د سقوط خبر واورم" . هغه د ۴۴ کالو دی او د برېښنا په برخه کې کار کوي. نوموړي زیاته کړه چې " له ادلب نه تر دمشق پورې، دې یوازې څو ورځې وخت ونیوه، شکر خدایه. خدای دې دغو قهرمانانو ته برکت ورکړي."
د سوریې دولتي ورځپاڼې الوطن، چې مخکې یې د اسد ملاتړ کاوه، ولیکل: "موږ د سوریې لپاره نوې پاڼه مخته وړو. شکر چې نور وینه نه تویېږي. موږ باور لرو چې سوریه به د ټولو سوریایانو لپاره وي."
د اسد ځای څرګند نه دی
د حکومت له سقوط څو ساعته وروسته د سوریې لومړي وزیر محمد غازي جلالي وویل چې حکومت چمتو دی واک یوې انتقالي ادارې ته وسپاري. جلالي چې له اسد سره یې اړیکې پرې شوې، په یوه ویډیو کې لیدل کیږي چې یاغیان یې د دمشق له دفتره فور سیزن هوټل ته لېږدوي.
د بشار الاسد ځای لا تر اوسه نه دی څرګند او ځینې راپورونه وايي چې هغه د یکشنبې په ورځ له سوریې وتلی دی.
د سوریې د بشري حقونو د څار ډلې مشر، رامي عبدالرحمن تایید کړه چې اسد له دمشق نه الوتی دی. د متحده عربي اماراتو چارواکو ویلي چې نوموړی دغه هېواد ته نه دی ورغلی.
د یاغیانو پرمختګ
مخالفو ځواکونو چې د هیئت تحریر الشامډلې له خوا رهبري کیږي، په تېرو دوو اونیو کې بې سارې بریاوې ترلاسه کړې. د حلب، حماه او حمص ښارونه په څو ورځو کې سقوط شول، ځکه د سوریې پوځ چې له جګړې کمزوری شوی و، د یاغیانو د فشارونو ته تم نه شو. د دې ډلې مشر ابو محمد الجولاني هڅه کړې چې د دې ډلې انځور بیا جوړ کړي، له القاعدې سره اړیکې پرې کړي، سخت دریځي چارواکي ګوښه کړي او د تکثریت او مذهبي زغم منلو ژمنه وکړي.
د نومبر له ۲۷مې راهیسې د یاغیانو پرمختګونه په وروستیو کلونو کې تر ټولو ستر وو. روسیه، ایران او د لبنان حزب الله وسله والې ډلې، چې د پاڅون په اوږدو کې یې د اسد مهم ملاتړ کړی و، په وروستیو ورځو کې یې نوموړی یوازې پریښود، [ یا اسد نه غوښتل نور پر هغوی تکیه وکړي].
د نړیوال کړکیچ ډلې لوړ پوړی سلاکار او د سوریې د ډلو کارپوه دارین خلیفه وویل: "جولاني تاریخ جوړ کړی او په ملیونونو سوریایي خلکو کې یې هیلې راپارولي دي، خو هغه او یاغیان اوس له یوې سختې ننګونې سره مخامخ دي".
د سولې او د واک د انتقال غوښتنې
د سوریې لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي استازي، ګیر پیډرسن، د شنبې په ورځ په جینوا کې د "منظم سیاسي لیږد" د یقیني کولو لپاره د بیړنیو خبرو اترو غوښتنه وکړه. د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف، چې هېواد یې د بشارالاسد ستر نړیوال ملاتړی دی، ویلي چې د سوریې له خلکو سره خواخوږي څرګندوي.
د خلیج هیواد قطر چې د سیمې یو مهم منځګړی دی، د شنبې په ورځ ناوخته د سوریې په اړه د اتو هیوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو او لوړ پوړو چارواکو د بیړنۍ غونډې کوربه و. په دې غونډه کې ایران، سعودي عربستان، روسیه او ترکیه شامل وو.
د قطر د بهرنیو چارو وزارت ویاند او د لومړي وزیر سلاکار ماجد بن محمد الانصاري خبریالانو ته وویل چې دوی د تحریر الشام په ګډون "په سیمه کې د ټولو خواوو د ښکیلتیا" پر اړتیا موافقه کړې او دا چې اصلي اندیښنه "ثبات " او خوندي لیږد دی".
د اسراییل پوځ د یکشنبې په ورځ وویل چې دوی له سوریې سره د خپلې شمالي پولې په اوږدو کې د یاغیانو له برید وروسته په غیر نظامي بفر زون کې ځواکونه ځای پرځای کړي دي.
پوځ وویل چې موخه یې د ګولان د لوړو د اوسیدونکو لپاره امنیت چمتو کول دي.
اسراییل دغه سیمه د ۱۹۶۷ کال د منځني ختیځ په جګړه کې ونیوله او له امریکا پرته نړیواله ټولنه ورته د اشغال په سترګه ګوري.
