د امریکا ټاکنې؛ د جمهوري غوښتونکو نوماند ډونالډ ټرمپ څوک دی؟

ډونالډ ټرمپ یو امریکایي سوداګر، سیاستوال او یو رسنیز شخصیت پېژندل کیږي چې له ۲۰۱۷ تر ۲۰۲۱ پورې د متحده ایالاتو د ۴۵م ولسمشر په توګه یې خپله د ولسمشرۍ لومړۍ دوره بشپړه کړې ده.

د هغه واکمني د جنجالي سیاستونو، ځانګړو دریځونو، او د دودیز سیاست پر وړاندې د یو نوي او خشن سیاسي مکتب په توګه پېژندل شوې ده.

ژوند او زده کړې

ډونالډ جان ټرمپ د ۱۹۴۶ کال د جون په ۱۴ نېټه د نیویارک په کوینز سیمه کې وزېږېد. هغه د فریډ ټرمپ چې یو بریالی د ځمکو سوداګر و زوی دی.

ټرمپ له کوچنیتوب څخه د سوداګرۍ په چارچوکاټ کې لوی شو. هغه په پوځي ښوونځي کې زده کړې وکړې او وروسته د فوردهام پوهنتون ته لاړ، خو بیا یې د پېنسلوانیا پوهنتون ته لار پېدا کړه، چیرته چې یې په ۱۹۶۸ کال کې د اقتصاد په برخه کې زده کړې بشپړې کړې.

سوداګري

ټرمپ په لومړیو کې د خپلې کورنۍ د جایداد او ودانیزو چارو شرکت د مدیریت په برخه کې دنده پیل کړه او له خپل پلار سره یې په سوداګرۍ کې مرسته وکړه.

په ۱۹۷۱ کې یې د کورنۍ سوداګري په نیویارک ښار کې پراخه کړه او د ټرمپ په نوم یې د جایدادونو یو برانډ جوړ کړ. د نیویارک په ګڼو ودانیو کې د ټرمپ د برانډ د نوم شتون هغه ته د یو مشهور سوداګر نوم ورکړ.

ټرمپ ټاور، د هوټلونو سلسله، د کسینوګانو (د جوارۍ مرکزونه) د پانګونې پروژې او د رسنیو پروژې لکه “The Apprentice” ټلویزیوني پروګرام د هغه د سوداګرۍ شهرت زیات کړ.

سیاسي سفر

ډونالډ ټرمپ د خپل ژوند په لومړیو کلونو کې په سیاست کې ډېر رول نه درلود، خو په ۲۰۱۵ کال کې یې د جمهوري ګوند له لارې د ولسمشرۍ لپاره خپله کاندیداتوري اعلان کړه.

د هغه سیاسي فلسفه په عمده توګه د “تر هر څه لومړۍ امریکا” په شعار ولاړه وه، چې د سوداګرۍ، اقتصادي مسایلو، کډوالۍ او ملي امنیت په برخو کې یې د متحده ایالاتو په ګټه د پالیسیو د رامنځته کولو ژمنه وکړه.

هغه د ۲۰۱۶ کال په ټاکنو کې د هیلري کلنټن پر وړاندې بریالی شو او د ولسمشرۍ څوکۍ یې وګټله.

د ولسمشرۍ دوره

د ټرمپ د ولسمشرۍ دوره له ګڼو ځانګړتیاو او جنجالي پالیسیو ډکه وه، چې ځینې مهم ټکي یې په لاندې ډول دي:

• اقتصادي سیاستونه:

ټرمپ د مالیاتو د کمولو قانون لاسلیک کړ، چې په عمده توګه یې د سوداګریزو شرکتونو مالیات راکم کړل. هغه همداراز د بهرنیو تجارتي تړونونو په بیا کتنه پیل وکړ او له ځینو تړونونو لکه د “ټرانس پېسیفیک ملګرتیا” (TPP) څخه ووت.

• مهاجرت او سرحدي امنیت:

ټرمپ د امریکا - مکسیکو پر سرحد دیوال جوړول د خپلې ولسمشرۍ د شعارونو څخه وګرځاوه او د کډوالۍ په اړه یې سختې پالیسۍ عملي کړې.

• بهرنۍ اړیکې:

د ټرمپ حکومت د ایران سره د اټومي تړون څخه ووت او د امریکا سفارت یې بیت المقدس ته ولېږداوه. هغه همداراز د شمالي کوریا مشر کیم جونګ اون سره مخامخ ملاقاتونه ترسره کړل، چې د امریکا او شمالي کوریا ترمنځ لومړی ملاقات بلل کېږي.

• کورني مسایل او د کډوالۍ سیاست:

ټرمپ د روغتیایي نظام په بدلولو کې هم یو لړ هڅې وکړې، خو د “اوباما کِیر” د بشپړ لغوه کولو هڅې ناکامې شوې.

• د COVID-19 بحران:

د ټرمپ ولسمشرۍ په وروستي کال د COVID-19 وبا سره مخ شو. د هغه د ادارې ځواب، سیاستونه او د واکسین پراختیا هڅې د خلکو او سیاستوالو ترمنځ د بحثونو او نیوکو لامل شول.

د ۲۰۲۰ټاکنې او ولسمشرۍ دوره پای

په ۲۰۲۰ کال کې ټرمپ یو ځل بیا د ولسمشرۍ لپاره نوماند شو، خو د ډېموکراټ ګوند کاندید جوبایډن څخه یې ماتې وخوړه.

هغه د ټاکنو پایلې ونه منلې او د ټاکنیزې درغلۍ تورونه یې ولګول، چې د امریکا له جنجالي موضوعاتو څخه یوه وه.

د ۲۰۲۱ کال د جنورۍ په ۶ نېټه د کانګرس ودانۍ باندې د ټرمپ د پلویانو برید په امریکا او ټوله نړۍ کې وغندل شو او دا پېښه د هغه د ولسمشرۍ د وروستیو شېبو یو مهمه برخه او ناکامي وګڼل شوه.

د ۲۰۲۴ ټاکنو ته نوماندي:

ټرمپ یو ځل بیا “تر هر څه لومړۍ امریکا” په شعار د امریکا د ولسمشرۍ ټاکنو ته نوماند دی، هغه د جوبایډن او کمالا هرېس پر بهرنیو او کورنیو سیاستونو توندې نیوکې لري.

په امریکا او نړۍ کې د هغه په اړه عام تصور دا دی، چې ډونالډ ټرمپ یو جنجالي او په عین حال کې ځانګړی شخصیت دی چې د امریکا په سیاست او سوداګرۍ کې یې د پام وړ بدلونونه راوستل.

د هغه د ولسمشرۍ دوره د دودیزو سیاسي موازینو په پرتله بې سارې وه او په ګڼو برخو کې یې د نویو پالیسیو هڅه وکړه.

د هغه پلویان او مخالفین د ټرمپ په اړه بیلابیل نظرونه لري، خو د هغه په اړه دا حقیقت شته چې د امریکا په معاصر تاریخ کې یو مهم شخصیت ګڼل کېږي.