ایا پر مسکو برید د داعش کار و؟
یوه امریکايي چارواکي رویټرز ته ویلي، چې د امریکا استخباراتي ادارې د داعش هغه ادعا تاییدوي، چې وايي، د مسکو په څنډه کې یې د کنسرت په یوه تالار کې وژونکی برید دوی کړی دی. خو روسي چارواکو د داعش پر دې ادعا شک ښودلی دی.
د روسیې حکومت تر اوسه دا نه ده تایید کړې، چې د مسکو په څنډه کې د برید اصلي عامل داعش دی.
په غربي رسنیو کې د داعش له خوا په خپره شوې اعلامیه کې دا نه دي ویل شوي، چې د داعش کومې څانګې دغه عملیات تنظیم کړي دي. خو د رویټرز له خوا په یوه تحلیل کې ویل شوي، چې ممکن دا برید د داعش خراسان څانګې کړی وي.
د داعش خراسان څانګه څه ده؟
د خراسان اسلامي دولت (ISIS-K)، یا د داعش خراسان د ۲۰۱۴ په وروستیو کې د افغانستان په ختیځ کې راڅرګند شو او په چټکۍ سره یې د "" ډېر تاوتریخوالي" له مخې شهرت ترلاسه کړ.
د داعش خراسان د "سخت وحشت" یوه ښکاره بېلګه د ۲۰۱۵ کال د نومبر په ۹ مه په زابل ولایت کې چې د افغانستان په جنوب ختیځ کې موقعیت لري، د یو شمېر هزاره ګانو یرغمل نیول او بیا د شکریه تبسم په نوم د یوې ۹ کلنې ماشومې په ګډون د اوو تنو سرونه پرې کول وو.
داعش خراسان چې یو وخت په افغانستان کې د خپل واک او تاوتریخوالي په اوج کې و، له ۲۰۱۸ کال راهیسې په تدریجي ډول خپل غړي له لاسه ورکړل او د بریدونو شدت یې کم شوو.
د رویټرز د یو راپور له مخې، هغه وخت طالبانو او امریکايي ځواکونو داعش ته درنه مرګ ژوبله اړولې ده.
د امریکا حکومت ویلي، چې د داعش خراسان څانګې په ګډون په افغانستان کې د افراطي ډلو په اړه د معلوماتو د راټولولو وړتیا یې د ۲۰۲۱ کال په اګست کې له دغه هېواده د خپلو ځواکونو له وتلو وروسته کمه شوې ده.
هغه بریدونه چې د داعش خراسان کړي دي
د داعش خراسان څانګه په افغانستان کې او بهر په جوماتونو، سپورتي مرکزونو، تعلیمي مرکزونو او غونډو په ګډون د وژونکو بریدونو تاریخ لري.
په افغانستان کې د داعش له خوا تر ټولو خونړی برید د ۲۰۲۱ کال د اګسټ په ۲۶ د کابل په نړیوال هوايي ډګر کې د تخیلې په عملیاتو کې د دغې ډلې له خوا ځانمرګی برید و، چې شاوخوا ۱۷۰ افغان اتباع او ۱۳ امریکايي پوځیان پکې ووژل شول.
د ۲۰۲۲ کال په سپټمبر کې داعش خراسان په کابل کې د روسیې پر سفارت د یوه وژونکي ځانمرګي برید مسوولیت منلی و. په هغه برید کې د روسیې د سفارت د دوو کارکوونکو په ګډون شپږ تنه ووژل شول او لږ تر لږه ۱۰ تنه نور ټپیان شول.
له افغانستانه بهر د داعش یو له خونړیو بریدونو څخه د ایران په کرمان ښار کې د سپاه پاسداران د قدس ځواک د پخواني قوماندان قاسم سلیماني د تلین په مراسمو کې د دې ډلې دوه پرلپسې چاودنې وې، چې شاوخوا سل تنه یې ووژل.
د دې میاشتې په پیل کې په منځني ختیځ کې یوه جګپوړي امریکايي جنرال ویلي و، چې داعش خراسان له افغانستانه بهر "له شپږو میاشتو کمه موده کې او پرته له کوم خبرداری" پر امریکايي او غربي ګټو برید کولای شي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په مسکو کې د جمعې د ماښام د برید په اړه ویلي، چې دوی دوه اونۍ وړاندې روسیې ته د احتمالي برید خبرداری ورکړی و.
خو د مسکو په برید کې د اوکراین د لاس نه لرلو په اړه د سپینې ماڼۍ د ویاند څرګندونو د روسیې د چارواکو له منفي غبرګون سره مخ شوې دي.
د روسیې د بهرنیو چارو د وزارت ویاندې ماریا زاخارووا ویلي: "سپینه ماڼۍ داسې نښې نه ویني چې د مسکو په تروریستي برید کې اوکراین یا اوکراینیان لاس ولري."
هغې وپوښتل: "د تراژیدۍ په منځ کې د واشنګټن چارواکي څنګه دې نتیجې ته رسیږي چې یو څوک بې ګناه دی؟"
هغې وویل، که واشنګټن معلومات لري، باید شریک یې کړي او که معلومات نه لري، باید په دې ډول تبصره ونه کړي.
داعش خراسان ولې په روسیه برید کوي؟
په داسې حال کې، چې د مسکو په څنډه کې په یوه لوی کنسرټ کې د داعش د جمعې د ماښام برید د دغې ډلې د کړنو شدت ښيي، کارپوهان وايي، چې داعش په وروستیو کلونو کې تل د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره مخالفت ښودلی دی.
په واشنگټن کې د سوفان په نوم د یوې څیړنډلې غړی کالین کلارک وویل، «داعش خراسان له تیرو دوو کلونو راهیسې په روسیه تمرکز کړی او په خپلو پروپاګندو کې یې څو ځله پر پوتین نیوکې کړې دي.
په واشنګټن کې د ویلسن مرکز عوي مایکل کوګلمن هم وویل چې "داعش خراسان روسیه په هغو کړنو کې شریکه ګڼي، چې په منظم ډول مسلمانان پکې ځپل کېږي."
هغه زیاته کړه چې دا ډله د منځنۍ اسیا یو شمیر هغه وسله وال هم خپل غړي ګڼي چې له مسکو ناراض دي.
