د افغانستان او پاکستان سوداګر وايي، د سوداګرۍ مناسب شرايط دې ورته برابر شي
د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ ګډې خونې د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو چارو لپاره د شته خنډونو د له منځه وړلو غوښتنه کړې او وړاندیز یې کړی چې د دواړو هیوادونو موتر چلوونکو ته دې ځانګړي کارټونه ورکړل شي چې د تګ راتګ پر مهال له پاسپورټ او وېزې پرته له کرښې واوړي.
د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ ګډې خونې مشر خان جان الکوزي افغانستان انټرنشنل پښتو څانګې ته وويل چې د پاکستان له لوري د دواړو هیوادونو موټر چلوونکو ته د پاسپورټ او وېزې اخیستلو لپاره د دروانې فبرورۍ میاشتې تر وروستۍ نیټې پورې وخت ورکړل شوی چې د ده په خبره دا د حل لاره نه ده، هغه وړاندې وايي: «په پاسپورټ باندې تګ راتګ هره ورځ ډیر ګران کار دی، دا د یوه ډرایور لپاره ډیر ستونزمن کار دی، هره ورځ تګ راتګ دی، دا خو داسې نه ده لکه یو عادي کس چې په میاشت یا له دې په ډیرې مودې کې ځي یا راځي، دا موتر چلوونکو ته سخت او ناشونی کار دی.»
که څه هم ښاغلی الکوزی وايي چې دا مهال د دواړو هيوادونو تر منځ له سپین بولدک پرته نور په ټولو لارو د لویو موټرو تک راتګ د پخوا په شان په عادي ډول روان دی خو وايي، د دې ستونزې دایمې حل په کار دی: «یونیم کال وړاندې په اسلام اباد کې د طالبانو مشران له پاکستاني حکومت سره یوې هوکړې ته رسیدلي و چې د لویو لاریو موټر چلوونکي به په یوه ځانګړي کارټ تګ راتګ کوي، خو شرط به پکې دا وي چې د دواړو هیوادونو د ټرانسپورټ وزارتونو تر منځ لیکلی هوکړه لیک موجود وي.»
خان جان الکوزی وايي، هغه مهال د پاکستان حکومت دا خبره منلې وه خو بیا څرګنده نه شوه چې دا کار ولې ونه شو، هغه زیاتوي: «د کارټونو ورکړه ډیره اسانه پروسه وه که د طالبانو حکومت او پاکستان دا خبره ومني دیره به ښه شي، ټولې شته ستونزې به ورسره حل شي،»
پاکستاني رسنیو د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ او صنایع خونې د همغږي کوونکي ضیاءالحق له قوله راپور ورکړی چې د کارټونو د ورکړې وړاندیز د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو توکو د لېږد رالېږد او موټر چلوونکو د تګ راتګ د اسانتیا په موخه شوی دی.
د دغه راپور له مخې، که دا وړاندیز ومنل شي، له زرو د زیاتو موټر چلوونکو لپاره به د وېزو پر ځای، ځانګړي کارټونه ورکړل شي او د سوداګرۍ چارې به په اسانۍ سره د افغانستان او پاکستان ترمنځ روانې وي.
د دواړو هیوادونو تر منځ د ټرانزیټي لارو د بندښت او خنډونو له امله په افغانستان کې سوداګرو ته لسګونه میلیونه افغانۍ زیانونه اوښتي چې په دې سره یې اغېز د عامو خلکو پر کاروبار هم پریوتی دی.
نړیوال بانک د افغانستان د اقتصادي ننګونو په اړه په خپل تازه راپور کې ویلي چې په دغه هيواد کې د وزګارۍ کچه ډیره شوې او سم نیمايي وګړي په ناچارۍ کې ژوند کوي.
په دغه راپور کې راغلي چې په ۲۰۲۳ کال کې د تورم کچه ۹،۷ سلنه شوې، چې په دې سره د خوراکي توکو بیې منفي ۱۴،۵ سلنه او د نورو اړتیا وړ توکو بیې ۴،۲ سلنه لوړې شوې چې د کمزوري اقتصاد ښودنه کوي.
د نړیوال بانک موندنې ښيي چې د افغانستان د ډبرو سکرو صادرات ۴۶ سلنه کم شوي او پاکستان ته د افغانستان سوداګریز صادرات د تېر یوه کال په پرتله کم شوي دي.
نږدې یو ماشت وړاندې د پاکستان او افغانستان تر منځ پر ډیورنډ کرښه د تورخم دروازه لومړی د پاکستاني چارواکو له لوري د موټر چلوونکو د پاسپورټ او ویزو د نه لرلو له امله تړل شوې وه او له هغه وروسته بیا طالبانو هم د پاکستاني موټر چلوونکو لپاره دغه لاره تړلې وه چې له یوولسو ورځو تړلو وروسته بیرته پرانیستل شوه
