د بنګله دېش تښتېدلې لومړۍ وزیره شیخ حسینه څوک ده؟
د بنګله دېش پخوانۍ لومړۍ وزیرې شیخ حسینه ۷۶ کلنه ده، چې د دوشنبې په ورځ د زمري په ۱۵مه یې له خپلې دندې استعفا وکړه او له هېواده وتښتېده، د بنګله دېش او نړۍ په تاریخ کې د تر ټولو اوږدې مودې د لومړۍ وزیرې په توګه د پاتې کېدو رېکارډ جوړ کړ.
د ۱۵ کلونو دوامداره واکمنۍ او جلا پنځه کلنې دورې سره هغې د زندان، جبري کډوالۍ او د خپلو خپلوانو د وژلو تجربه هم کړې ده.
حسینه چې د خپل پلار او مور له کورنۍ څخه عراقۍ عربه ده، په خپلو ډېرو مرکو او ویناو کې د ژوند د سختو شرایطو یادونه کړې ده چې، پلار یې سیاسي زنداني و.
پلار یې شیخ مجیب الرحمان دی، چې په ۱۹۷۱ کال کې له پاکستان څخه د بنګله دېش د خپلواکۍ بنسټ ایښودونکی مشر او د بنګله دېش لومړی ولسمشر و او مور یې بېګم فتح النسا مجیب ده.
په بنګله دېش کې شیخ مجیب ته د ملت پلار ویل کیږي.
مجیب او د کورنۍ ځینې غړي یې په ۱۹۷۵ کال کې په یوه پوځي کودتا کې ووژل شول.
د خپل پلار له وژلو وروسته حسینه او خور یې د ډېرو کلونو لپاره په هند کې په جلاوطنۍ کې ژوند وکړ.
هغه وروسته بنګله دېش ته راستنه شوه او د عوامي لیګ ګوند مشره شوه.
حسینه د حسین محمد ارشاد د استبدادي رژیم له پای ته رسېدو وروسته د عوامي لیګ (AL) د مشرې په توګه د ۱۹۹۱ په ټاکنو کې برخه اخیستې وه او پایله کې یې خالد ضیا ته ماته ورکړه، چې د ارشاد رژیم پر وړاندې یې ورسره همکاري کړې وه.
د اپوزیسیون د مشرې په توګه هغې د ضیا د بنګله دېش نشنلست ګوند (BNP) په ټاکنیزو درغلیو تورن کړ او پارلمان څخه یې بایکاټ وکړ.
د حسینې دغه کړنه له تاوتریخوالي ډکو مظاهرو او سیاسي ناکراریو سره مخ شوه او بالاخره ضیا له موقت حکومت څخه استعفا وکړه او حسینه د ۱۹۹۶ کال د جون له انتخاباتو وروسته لومړی وزیره شوه.
که څه هم بنګله دېش د لومړۍ وزیرې په توګه د هغې د لومړۍ دورې په جریان کې له ډیرو سیاسي ناکراریو سره مخ شوه، کوم چې د ۲۰۲۱په جولای کې پای ته ورسید، دا په ۱۹۷۱ کې د هېواد د خپلواکۍ راهیسې د بنګله دېش د لومړۍ وزیرې په توکه لومړنۍ بشپړه پنځه کلنه دوره وه.
په ۲۰۰۷ په ډاکه کې د کړکېچونو له زیاتېدو وروسته، هغه د بنګله دېش څخه امریکا او بریتانیا ته لاړه.
د هغه وخت حکومت هغه په قتل او فساد تورن کړه او په ډېرو خنډونو سره یې د بېرته ستنېدو د مخنیوي هڅه وکړه.
حسینه له راستنیدو څه موده وروسته ونیول شوه؛ خو بالاخره پر هغې لګیدلي تورونه پر ځای نه شول.
په ۲۰۱۴ کې، هغې د درېیم ځل لپاره په پرله پسې ټاکنو کې د اپوزیسیون له خوا تحریم شوه او د نړۍ والو څارونکو له خوا نیوکه هم پرې وشوه خو بیا هم قدرت ته ورسېده.
روهینګیا او شیخ حسینه
په ۲۰۱۷ کې حسینه په میانمار کې د نسل وژنې څخه تښتیدلي نږدې یو میلیون روهینګیا ته د پناه ورکولو او مرستې لپاره ډېره وستایل شوه.
روهینګیا مسلمانان دي، چې د میانمار په لویدیځ راخین ایالت کې ژوند کوي او د میانمار د ټول نفوس څلور سلنه جوړوي.
ملګري ملتونه او ډېری نړۍوالې رسنۍ او د بشري حقونو سازمانونه د روهینګیا خلک د نړۍ تر ټولو مظلوم اقلیت بولي.
د ۲۰۱۸ او ۲۰۲۴ په ټاکنو کې د حسینې بریا یو ځل بیا د تاوتریخوالي، درغلیو او لاریونونو سره مله وه، او داسې ښکاري چې د هغې د لومړۍ وزیرې په موده کې بنګله دېش د ډېموکراسۍ شاته تګ تجربه کړ.
بشري حقونو سازمانونو د هغې د حکومت په دوران کې پراخې جبري ورکې او غیر قضایي وژنې مستند کړي دي.
ډیری سیاستوال او ژورنالیستان په سیستماتیک او قصدي توګه د هغه د نظرونو ننګولو لپاره مجازات شوي.
په ۲۰۲۱ کې بې سرحده خبریالانو په بنګله دېش کې د مطبوعاتو د ازادۍ محدودولو لپاره د حسینې د رسنیو پالیسي منفي ارزونه خپره کړه.
په بنګله دېش کې حسینه تل هند ته د نږدې کېدو له امله پرې نیوکه شوې ده.
هغې ته د بنګله دېش په سیاست کې د هند د ښکېلتیا یوه مجسمه ویل کیږي او منتقدینو په تېرو کلونو کې د حسینې د واک اصلي لامل له هغې سره د هند ملاتړ بللی دی.
حسینه په ۲۰۱۸ کال کې د ټایمز مجلې له خوا د نړۍ د ۱۰۰ با نفوذه کسانو په نوملړ کې شامله شوه او په ۲۰۱۵، ۲۰۱۸ او ۲۰۲۲ کلونو کې د فوربس مجلې له خوا د نړۍ د ۱۰۰ ځواکمنو ښځو په نوملړ کې د هغې نوم خپور شو.
له بنګله دېش څخه تېښته
رويټرز خبري اژانس د هند د دولتي سرچينو په حواله د زمري په ١٦مه خبر ورکړى، چې د بنګله دېش مستعفا شوې لومړۍ وزيرې، چې له خپل هېواده تښتېدلى، په هند کې پاتې کېږي.
هندي رسنیو راپور ورکړی، چې حسینه د لومړۍ وزیرې له څوکۍ تر استعفا وروسته په ډیلي کې د هیندن هوايي اډې کې راښکته شوه او احتمال لري چې لندن ته پرواز وکړي.
د نړۍوالو رسنیو د راپورونو له مخې؛ نوموړی د بنګله دېش له پلازمېنې ډاکا څخه تر تښتېدو وروسته د هند شمال ختیځ اګرتالا ښار ته ولاړه.
له هېواد څخه د هغه تېښته په نړۍواله کچه په رسنیو کې په پراخه کچه منعکس شوه.
له بنګله دېش څخه د شیخ حسینه وتل په داسې حال کې کېږي، چې د دغه هېواد په وروستیو مظاهرو کې ګڼ شمېر اتباع وژل شوي دي.
د حکومت د مخالفینو او د بشري حقونو د مدافعینو په وینا؛ شیخ حسینه په ناحقه د خپلې اصلي سیالې په زنداني کولو او د مطبوعاتو د ازادۍ په محدودولو تورنه ده.
هغې د ټولو اپوزیسیون د له منځه وړلو په لټه کې وه، په ځانګړې توګه د مخالفو فعالانو په وژلو سره.
د لاریونونو ریښه
د لاریونونو د دې پړاو اور د بنګله دېش د خپلواکۍ په جګړه کې د ګډون کوونکو کورنیو لپاره د دولتي دندو لپاره د ۵۶ فیصده کوټې په تخصیص سره روښانه شو.
که څه هم د بنګله دېش سترې محکمې د یکشنبې په ورځ (د سلواغې ۳۱مه) د دولتي دندو لپاره زیاتره کوټې لغوه کړې؛ خو لاریونونه، چې په پایله کې یې سلګونه کسان مړه، ټپیان او زنداني شول دوام لري، چې مرکزي خلک یې محصلین او ځوانان دي.
د شیخ حسینه عامه بښنه او د هغو پوهنتونونو بیا پرانېستل چې د تاوتریخوالي د پیل پر مهال تړل شوي وو، د اعتراض کوونکو له غوښتنو څخه وو.
د ۱۷۰ میلیونو وګړو په دغه مسلمان اکثریتي هېواد کې وروستي لاریونونه د پوهنتونونو د فارغانو تر منځ د پراخې بیکارۍ له امله وشول.
