اسماعیل هنیه څوک و او د حماس په فعالیتونو کې یې څه رول درلود؟

په ۱۹۴۸ کال کې د فلسطین او اسراییل د سختو جګړو له امله یوه فلسطیني کورنۍ له خپل کور او کلي څخه کډوال او عسقلان سیمه کې مېشت شول. جګړه وغځېده او یاده کورنۍ مجبوره شول، چې د غزې ښار په لوېديځ کې د الشاطي د کډوالو په کمپ کې شپې او ورځې تېرې کړي.

بالاخره په ۱۹۶۲ کال کې په دغه کورنۍ کې فلسطیني سیاستوال اسماعیل هنيه وزېږېد.
هنیه د همدې جګړو پرمهال لوی شو او په هغه ښوونځي کې شامل شو، چې د ملګرو ملتونو له خوا بې ځایه شویو فلسطینیانو ته جوړ شوی و.
نوموړي د ښوونځي له پایته رسولو وروسته د غزې په اسلامي پوهنتون کې د عربي ادبياتو په برخه کې لوړې زده کړې وکړې.
اسماعیل هنیه چې په شپاړس کلنۍ کې د خپل تره لور امال هنیه سره واده کړی و، د اته زامنو او پنځه لوڼو خاوندان شول.
هنیه له ۱۹۸۰مې لسیزې د حماس غړیتوب ترلاسه کړی و او د وخت په تېرېدو سره د دغه غورځنګ پر مهمې او اغېزناکې څېرې بدل شو.
په ۲۰۰۷ کال کې حماس د غزې کنټرول ترلاسه کړ او هنیه د لنډ وخت لپاره په غزه کې د لومړي وزیر په توګه خپل کار ته دوام ورکړ.
له هغې ورځې چې اسماعیل هنیه سیاسي فعالیتونه پیل کړل په ځلونو بندي، تبعید او ټپي شو او ان د خپلې کورنۍ غړي یې له لاسه ورکړل، خو د فلسطین د خپلواکه کېدو له مبارزې لاس پر سر نه شو.
نوموړی چې د خالد مشعل ځای ناستی و، په وروستیو کلونو کې یې په جلا وطنۍ کې له قطر څخه د دې ډلې سیاسي چارې سمبالولې او له ډېرې مودې راهیسې غزې ته نه و تللی.

ښاغلی هنیه چې په ۲۰۱۷ کال کې د حماس د سیاسي دفتر د مشر په توګه وټاکل شو، د اسراییل ملاتړي امریکا بیا هغه په ۲۰۱۸ کال کې د ترهګرو په ډله کې راوست او پر هغه یې بندیزونه ولګول.
حماس د تېر کال په اکټوبر میاشت کې تر هغه وروسته بیا ځلې د نړۍوالو رسنیو سر ټکی وګرځېد، چې یادې ډلې پر اسراییل بریدونه وکړل چې له امله شاوخوا زر اسراییلیان ووژل شول او لسګونه نور د حماس له خوا یرغمل ونیول شول.
اسراییل بیا د حماس د بریدونو په ځواب کې ځمکني او هوایي عملیات په غزې پیل کړل، چې له تېر یوه کال راهیسې نږدې ۴۰ زره فلسطینیان وژل شوي او زرګونه نور ټپيان دي.

د دغو جګړو د پایته رسولو په موخه د اسماعیل هنیه په کلیدي رول سره د مصر، قطر او د امریکا په منځګړیتوب له څو میاشتو راهیسې مذاکرات روان ول، خو دغه مذاکرات لا کومې پایلې ته نه و رسېدلي، چې نوموړی د ایران د نوي ټاکل شوي ولسمشر د لوړې په مراسمو کې د ګډون په موخه تهران ته ولاړ.

دا په ایران کې د نوموړي له وروستیو انځورونو څخه یو دی.

اسماعیل هنیه د اسراییل له تعقیبولو سره سره بالاخره نن سهار وختي په تهران کې په خپل استوګنځي کې د یوه برید له امله ووژل شو.
له دې پېښې سره حماس ډلې یوه اعلامیه خپره کړه او په ایران کې یې د نوموړي ترور تایید کړ.
د ایران دولتي رسنیو راپور ورکړی، چې د ایران د اسلامي جمهوریت رهبر علي خامنه يي به د پنجشنبې په سهار (د زمري ۱۱مه) د اسماعیل هنیه جنازه وکړي.
د دغه راپور له مخې؛ دغه جنازه به د تهران په پوهنتون کې د سهار په ۸:۳۰ بجو ترسره شي.
د اسماعیل هنیه پر وژنې د نړۍ د اسلامي هېوادونو مشرانو خپل توند غبرګون ښودلی او ویلي یې دي، چې دا پېښه د منځي ختیځ کړکېچ لا پیچلی کولی شي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت په ټينګار سره وویل، چې د هنیه وینه نه ضایع کیږي او د نوموړي په وژنې سره د ایران او فلسطین ترمنځ اړیکې لا پراخې شوې.

د یادولو ده، چې دغه وزارت د یوې بیانیې په خپرولو سره د «اسماعیل هنیه په وژلو کې امریکا له اسراییل سره په لاس لرلو تورنه کړې ده.