چينايي رسنۍ: چین له افغانستان سره د نوي سړک پرانیستلو کې له احتیاطه کار اخلي
چینايي رسنۍ وايي، ښايي بیجینګ د طالبانو هغه هیله پوره نه کړي چې غواړي د بدخشان د واخان له لارې افغانستان د چین له پراخ اقتصاد سره وصل شي. سوت چاینا مارنېنګ پوسټ وايي، د واخان له لارې دا سړک د چین له کورواک سینکیانګ سره نښلي چې د ترهګرۍ پر وړاندې د چین د مبارزې اوله کرښه ده.
د چینایي رسنیو د رپوټ له مخې، طالبانو د افغانستان او چین ترمنځ خپل لومړنی سړک بشپړ کړ، خو شنونکي تمه لري چې بیجینګ به د ترهګرو او بېلتون غوښتونکو پورې تړلو امنیتي اندېښنو له امله خپل جنګ ځپلي ګاونډي ته د خپلې ځمکنۍ پولې د بشپړ لاسرسي په اړه له احتیاطه کار واخلي.
چینايي چارواکو وخت ناوخت له طالبانو سره په لیدنو کې د دې ډلې په هکله خپله اندېښنه ښودلې ده.
سوت چاینا مارنېنګ وايي، دې پروژې ته د بېجینګ د یوې شکمنې اقتصادي قضيې په توګه ګوري او له احتیاطه ور سره کار اخلي.
د طالبانو د کلیو او پراختیا وزارت وړمه ورځ وویل، د دې سړک ۴۰ کیلومتره برخه یې جوړه او څه کم لس کیلومتره به هم په نږدې وخت کې بشپړه شي.
خو شنونکي په دې باور دي، چې بیجینګ به د ترهګرو او بېلتون غوښتونکو پورې تړلو امنیتي اندېښنو له امله خپل جنګ ځپلي ګاونډي ته د خپلې ځمکنۍ پولې د بشپړ لاسرسي په اړه له احتیاطه کار واخلي.
اوسمهال، چین په سینکیانګ ایالت کې له افغانستان سره په پوله کې کوم ګمرکي تاسیسات نه لري او داسې څه یې نه دي ویلي چې د یوې رسمي سرحدي نقطې د جوړولو وړاندیز وکړي.
اوس یوازې د چین سرحدي ځواکونه د واخان دهلیز په ختیځ کې د وخجیر په سرحدي سیمه کې ګزمې کوي، چې دغه سړک به ترې تېرېږي.
په دغه پروژه شاوخوا ۳۷۰ میلیونه افغانۍ یا څه کم شپږ میلیونه ډالر- لګښت راغلی او د پخواني حکومت لخوا د چینایي پانګونو د راجلبولو په نیت پیل شوې وه.
د دې پنځوس کیلومتره سړک د جوړولو چارې د ۲۰۲۱ کال په می میاشت کې له بدخشان ولایت څخه پیل شوې خو ډېر ژر د طالبانو لخوا د افغانستان د واک د بیرته ترلاسه کولو له امله وځڼډېدې.
خو اوس د بدخشان لپاره د طالبانو والي محمد ایوب خالد باختر اژانس ته ویلي چې د سړک د جوړیدو چارې بشپړیدو ته نږدې شوي او د سړک قیر کول به ډیر ژر پیل شي.
د چین د لانژو په پوهنتون کې د سیاست او نړیوالو اړیکو د پوهنځي استاد ژو یونګبیاو وايي، طالبان د دې پروژې په بشپړولو سره غواړي خپلو ګاونډيانو ته وښيي چې دوی د افغانستان د اداره کولو توان لري.
هغه وايي: "دغه سړک پخپله په پراخه کچه په عملي توګه د کاریدو شونتیا او اقتصادي ارزښت نه لري." هغه زياته کړې چې افغانستان د واخان دهليز په لوړو غرونو کې د لويو لارو د جوړولو توان نه لري.
ښاغلی ژو وايي، چين په دغه سيمه کې ګمرکي تاسیسات نه لري، يوازې د وخجير لارې په اوږدو کې سرحدي پوله ساتي ځای پر ځای شوي، او داسې نه بریښي چې چین به دغلته پانګونه وکړي.
هغه وايي: "په دغه سیمه کې د سړک جوړول ډیر ګران او په لنډه موده کې هیڅ اقتصادي ګټه نشي رامنځ ته کولای."
چین د وخجیر سرحد د افغانستان د اورپکو او د چین د شینجیانګ سیمې ترمنځ د ترورېزم ضد لومړۍ کرښه ګڼي.
