برلین ته د اردوغان سفر؛ د اسراییل او حماس ترمنځ د جګړې پر سر د جرمني او ترکیې اختلاف
د جرمني او ترکيې مشرانو د جمعې په ورځ د لړم ۲۶ مه د اسراييل او حماس ترمنځ د جګړې په اړه خپل اختلافات څرګند کړل. د جرمني لومړي وزیر د اسراییل له ځانه د دفاع پر حق ټینګار وکړ. د ترکیې ولسمشر یو ځل بیا پر غزې د اسراییل د بمباریو د سملاسي بندېدو غوښتنه وکړه.
د جرمني لومړی ویز اولاف شولتس د جمعې په ماښام د ترکیې له ولسمشر رجب طیب اردوغان سره په یوه خبري کنفرانس کې وویل، د اسراییل د « موجودیت حق» د انکار وړ نه دی.
د فرانسې خبري اژانس لیکلي چې دا څرګندونې د اردوغان د وروستیو څرګندونو په غبرګون کې شوې چې د اسراییل د حکومت مشروعیت یې تر پوښتنې لاندې راوستی دی.
خو اردوغان جرمني ته د خپل سفر پرمهال خپلې پخوانۍ څرګندونې تکرار نه کړې چې اسراییل یو "ترهګریز دولت" بللی و.
هغه چې په تېرو درېیو کلونو کې د لومړي ځل لپاره جرمني ته تللی، لومړی یې د جرمني له ولسمشر فرانک والتر شتاین مایر سره خبرې وکړې.
د ترکیې د ولسمشرۍ دفتر د بیان له مخې اردوغان په دغه کتنه کې وویل: په غزه کې پیښو یو ځل بیا وښودله چې د ۱۹۶۷ کال د سرحدونو پراساس د دوو دولتونو له حل انکار نشي کېدلی.
فرانک والتر شتاین مایر د اسراییل او حماس ترمنځ د جګړې په اړه د جرمني دریځ هم تکرار کړ او ویې ویل: «اسراییل د اکتوبر په اوومه د حماس له وژونکي برید وروسته چې ۱۴۰۰ تنه پکې ووژل شول د ځان دفاع حق لري.»
فرانس خبري اژانس لیکلي چې اردوغان د حماس او اسراییل ترمنځ د شخړې په لومړیو ورځو کې د منځګړي په رول کې راڅرګند شو، خو د حماس د برید په غبرګون کې د اسراییلي پوځ لخوا پر غزې د پراخو بمباریو په ترڅ کې یې د اسراییل پر خلاف لفظي بریدونه زیات کړل.
اردوغان په برلین کې وویل: «د روغتونونو بمبارول یا د ماشومانو وژل په تورات کې نه دي. تاسو دا نشئ کولی."
هغه په اسراييل باندې په خپله نیوکه کې هر ډول صهیونیزم ضد مفهوم رد کړ او ویې ویل: زمونږ لپاره باید په سیمه کې د یهودانو، مسیحیانو او مسلمانانو ترمنځ هیڅ ډول تبعیض ونه اوسی. زه لومړی کس یم چې په نړۍ کې له یهودانو سره د دوښمنۍ ضد مبارزې مشري کوم."
د جرمني لومړی وزیر په غزه کې د ملکي وګړو لپاره د ناوړه بشري وضعیت د درک کولو په ترڅ کې ټینګار وکړ چې حماس د دې وضعیت اصلي مسوول دی ځکه چې دغه ډله له ملکي وګړو د انساني ډال په توګه کار اخلي.
شولتس وویل، «د تلپاتې سولې د امکان لپاره، حماس باید نور د دې توان ونه لري چې د اکتوبر د اوومې نېټې د برید په څېر تیريګر اعمال وکړي.»
هغه تر دې مخکې د اسراییل په اړه د اردوغان څرګندونې بې بنسټه بللې وې.
په دې وروستیو ورځو کې ځینو په ځانګړې توګه د یهودانو ټولنې جرمني ته د اردوغان د سفر د ځنډولو یا لغوه کولو غوښتنه کړې وه.
د اردوغان سفر پوځي اړخونه هم لري او د ترکیې ولسمشر به له جرمني څخه د ۴۰ جنګي الوتکو د پېرلو په اړه هم خبرې وکړي.
