خشونت‌ها و حملات پیاپی پناهجویان افغان در آلمان چه پیامدهایی دارد
روزنامه‌نگار
روز پنجشنبه آلمان بار دیگر شاهد حمله‌ای از سوی یک پناهجوی افغان بود. یک جوان ۲۴ ساله با موتر به جمعی از مردم در مرکز شهر مونیخ حمله کرد. این نخستین حمله این‌چنینی از سوی یک افغان است، اما اولین بار نیست که نام افغان‌ها به‌دلیل اعمال خشونت‌آمیز به سرخط خبرهای آلمان می‌رود.
دو هفته پیش از آن حدود ۳۰ جوان افغان در مرکز شهر لیمبورگ با هم درگیر شدند که پولیس مجبور شد برای پراکنده کردن آن‌ها با چرخبال به‌محل برود. در ماه جنوری، مهاجر دیگری از افغانستان در پارکی در شهر آشافنبرگ با چاقو به جمعی از کودکان حمله کرد و یک کودک ۲ ساله و یک مرد ۴۱ ساله را کشت. در ماه می ۲۰۲۴ نیز یک مهاجر افغان در شهر مانهایم یک افسر پولیس را به قتل رساند و پنج نفر دیگر را به‌شدت زخمی کرده بود.
تکرار این حملات از سوی شهروندان افغانستان، موجی از انتقادات علیه سیاست‌های پناهندگی دولت آلمان را برانگیخته است.
افزایش تنش‌ها در آستانه انتخابات پارلمانی
این حمله در شرایطی رخ داد که آلمان در آستانه انتخابات پارلمانی قرار دارد. انتخاباتی که قرار است در ۲۳ فبروری برگزار شود و مسئله مهاجرت یکی از محورهای اصلی آن است. احزاب راست‌گرا، به‌ویژه حزب آلترناتیو برای آلمان (AfD)، که بر پایه مخالفت با مهاجرت شکل گرفته، از این حوادث به‌عنوان ابزاری برای تقویت جایگاه خود در میان رای‌دهندگان آلمانی استفاده کرده است.
پیش از این، کمتر کسی تصور می‌کرد که حزب آ اف د بتواند در میان احزاب قدرتمند و تأثیرگذار آلمان جایگاهی پیدا کند. اما افزایش حملات خشونت‌آمیز از سوی مهاجران، به‌ویژه شهروندان افغانستان، باعث رشد نفوذ این حزب شده و آن را در یک‌قدمی دستیابی به قدرت قرار داده است.
توقف روند تخلیه افغان‌ها به آلمان
یکی از پیامدهای مستقیم این حملات، توقف روند تخلیه افغان‌هایی است که آلمان پیش‌تر به آن‌ها وعده پذیرش داده بود. دولت آلمان که پس از سقوط کابل متعهد شده بود هزاران شهروند افغانستان را به این کشور انتقال دهد، اکنون این روند را متوقف کرده است.
در نتیجه، هزاران نفر که در افغانستان، پاکستان و ایران در انتظار انتقال به آلمان بودند، در وضعیت بلاتکلیفی قرار گرفته‌اند. بسیاری از این افراد زندگی خود را در کشورهای مبدأ رها کرده و چشم‌انتظار اجرای وعده‌های دولت آلمان هستند. اما وقوع حملات اخیر، فشارها بر سیاستمداران آلمانی را افزایش داده و بهانه‌ای برای تعلیق این روند فراهم کرده است.
تأثیرات منفی بر جامعه مهاجران افغانستان
افغان‌ها پیشینه زیادی در آلمان دارند. شهرهای بزرگی مانند هامبورگ، فرانکفورت و مونشن (مونیخ) از گذشته‌ها جمعیت زیادی شهروند افغان‌تبار داشته است. افغان‌ها به گونه سنتی در آلمان به خشونت و قانون‌شکنی شهره نبوده‌اند؛ اما به‌نظر می‌رسد با موج مهاجرت اخیر، به ویژه پس از بازگشت طالبان به قدرت، وررق برگشته است.
اکنون کمتر هفته‌ای پشت‌سر گذاشته می‌‌شود که نام افغان‌ها به دلایلی مانند حمله، خشونت یا بی‌نظمی، در رسانه‌ها مطرح نشود.
تکرار این حملات، مهاجران افغان را در آلمان در موقعیت بسیار دشواری قرار داده است. بسیاری در آلمان اکنون با سوءظن و بی‌اعتمادی بیشتری به این گروه از مهاجران نگاه می‌کنند. در حالی که حدود ۲۵ میلیون نفر از جمعیت آلمان دارای ریشه‌های مهاجرتی اند، آما نشان می‌دهد که درصد زیادی از جرایم جنایی، حمله‌های تروریستی و قتل‌های ناموسی از سوی مهاجران افغان رخ داده است.
این وضعیت باعث شده است که اعتماد عمومی به جامعه مهاجر افغان به‌شدت آسیب ببیند. بسیاری از مهاجران شاغل در آلمان اذعان دارند که پس از وقوع چنین حوادثی، از مواجهه با همکاران آلمانی خود احساس شرمساری می‌کنند. از سوی دیگر، شهروندان آلمانی نیز با نگاه‌ها و رفتارهایشان نشان می‌دهند که افغان‌ها را غیرقابل‌اعتماد می‌دانند؛ گروهی که از امکانات این کشور بهره می‌برند اما امنیت ملی آن را تهدید می‌کنند.
محدود شدن فرصت‌های پناهندگی و اشتغال
افزایش این حملات پیامدهای جدی برای مهاجران افغان دارد. بسیاری از آن‌ها بر این باورند که یافتن مسکن و فرصت‌های شغلی برایشان دشوارتر شده است. علاوه بر این، روند بررسی پرونده‌های پناهندگی نیز پیچیده‌تر خواهد شد.
دولت آلمان اکنون ناچار است با دقت بیشتری پرونده‌های پناهجویان افغان را بررسی کند. احتمالاً برای هر فرد، تحقیقات دقیق‌تری انجام خواهد شد و تنها کسانی پذیرفته خواهند شد که هیچ تهدیدی برای امنیت عمومی محسوب نشوند. این مسئله می‌تواند سرنوشت هزاران نفری را که به دلیل شرایط دشوار در افغانستان شانس پذیرش پناهندگی داشتند، به خطر بیندازد.
نگرانی از نفوذ گروه‌های افراطی در میان مهاجران
این حملات بار دیگر آسیب‌پذیری کشورهای اروپایی، به‌ویژه آلمان، را که میزبان صدها هزار پناهجوی افغان است، آشکار ساخته است. پیش‌تر، برخی تحلیلگران نسبت به احتمال نفوذ اعضای گروه‌های افراطی در موج مهاجرت از افغانستان هشدار داده بودند. این نگرانی وجود دارد که برخی افراد مرتبط با داعش و گروه‌های مشابه، خود را در میان مهاجران به اروپا و امریکا رسانده باشند.
علاوه بر این، نوجوانان افغان در کشورهای اروپایی، به‌ویژه آلمان، در معرض خطر جذب توسط گروه‌های افراطی قرار دارند. بسیاری از آن‌ها بدون خانواده وارد این کشورها شده و سال‌ها در بلاتکلیفی به سر برده‌اند. این شرایط، آن‌ها را از فرصت‌های شغلی و تحصیلی محروم کرده و باعث سرخوردگی‌شان شده است. در چنین وضعیتی، گروه‌های رادیکال به‌راحتی می‌توانند از طریق شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه تیک‌تاک، اینستاگرام و فیسبوک، آن‌ها را جذب کنند. داعش و سایر گروه‌های افراطی به‌طور هدفمند روی فعالیت در این شبکه‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
لزوم اقدامات فوری برای مهار تهدیدات امنیتی
در چنین شرایطی، اگر تدابیر جدی برای مهار این جریان‌ها اتخاذ نشود، احتمال تکرار این حوادث همچنان وجود دارد. دولت‌های اروپایی، به‌ویژه آلمان، باید به‌سرعت برای جلوگیری از نفوذ و فعالیت گروه‌های افراطی در میان مهاجران، سیاست‌های مؤثرتری اتخاذ کنند. عدم اقدام جدی می‌تواند نه‌تنها امنیت عمومی را به خطر بیندازد، بلکه به افزایش شکاف‌های اجتماعی و رشد بیشتر جریان‌های راست‌افراطی نیز منجر شود.