وحشت در پاکستان از تصمیم هند؛ «با قطع آب رود سند از گرسنگی خواهیم مرد»
در پی تصمیم هند برای تعلیق معاهده آب‌های رود سند، ناظران و کشاورزان هشدار داده‌اند که در صورت قطع جریان آب، پاکستان با خشکسالی گسترده دچار خواهد شد و مردم از گرسنگی خواهند مرد.
پس از حمله مرگبار در کشمیر، وزیر منابع آب هند اعلام کرد: «اطمینان خواهیم داد که حتی یک قطره آب رود سند به پاکستان نرسد.»
در حاشیه رود سند، هوملا تاکور، دهقان پاکستانی، درحالی‌که فاصله کمی با رود دارد، مشغول سم‌پاشی محصولات خشکیده خود است و نگران آینده می‌باشد.
در حالی که آفتاب به‌شدت می‌تابد و سطح آب رودخانه به شدت کاهش یافته، تاکور به رویترز گفت: «اگر آب را قطع کنند، همه این منطقه به بیابان تار تبدیل خواهد شد. تمام کشور خشک می‌شود.»
مزرعه حدوداً ۵ جریبی او در منطقه لطیف‌آباد ایالت سند، جایی که رود سند پس از سرچشمه گرفتن از تبت و گذر از هند به دریای عرب می‌ریزد، واقع شده است. تاکور در صحبت با رویترز افزوده است: «از گرسنگی خواهیم مرد.»
دهقانان دیگر و کارشناسان نگرانی مشابهی دارند، به ویژه در شرایطی‌که بارندگی در سال‌های اخیر بسیار اندک بوده است.
در پی حمله به گردشگران هندی در کشمیر، دولت هند تصمیم گرفت که معاهده آب‌های سند را که در سال ۱۹۶۰ با میانجی‌گری بانک جهانی امضا شده بود و آب‌رسانی به ۸۰ درصد از مزارع پاکستان را تضمین می‌کند، به حالت تعلیق در آورد.
هند تصریح کرد که تا زمانی که پاکستان به طور «قابل باور و غیرقابل بازگشت» حمایت از «تروریسم فرامرزی» را متوقف نکند، تعلیق معاهده آبی ادامه خواهد داشت.
هند مدعی است که دو نفر از سه شبه‌نظامی عامل حمله به گردشگران در کشمیر، پاکستانی بودند. اسلام‌آباد هرگونه دست‌داشتن در این رویداد را رد کرده و هشدار داده است که «هرگونه اقدام برای توقف یا انحراف جریان آب متعلق به پاکستان، اقدامی جنگی تلقی خواهد شد.»
بر اساس این معاهده، رود سند و شاخه‌های آن میان دو رقیب هسته‌ای تقسیم شده است.
مقامات دولتی و کارشناسان در هر دو کشور می‌گویند که هند نمی‌تواند فوراً جریان آب را قطع کند، زیرا معاهده به این کشور تنها اجازه ساخت نیروگاه‌های برق‌آبی بدون سدهای ذخیره‌سازی گسترده بر روی سه رود اختصاص‌یافته به پاکستان را داده است. با این حال، تغییراتی ممکن است طی چند ماه آینده آغاز شود.
چاندارکانت راگونات پتل، وزیر منابع آب هند، در شبکه اجتماعی اکس نوشت: «اطمینان خواهیم داد که حتی یک قطره از آب رود سند به پاکستان نرسد.» او از پاسخ به سوالات درباره نگرانی‌های ایجادشده در پاکستان خودداری کرد.
دو مقام دولتی هند که خواستند نام شان فاش نشود، به رویترز گفتند که این کشور می‌تواند طی چند ماه آینده با ایجاد کانال‌ها، آب را به سوی مزارع داخلی منحرف کند و در عین حال ساخت سدهای برق‌آبی را که تکمیل شان ۴ تا ۷ سال طول خواهد کشید، آغاز کند.
در کوتاه‌مدت، هند تبادل داده‌هایی مانند جریان‌های هیدرولوژیکی، هشدارهای سیلاب و برگزاری جلسات سالانه کمیسیون دائمی رود سند را متوقف خواهد کرد. کوشویندر وُهرا، رئیس پیشین کمیسیون مرکزی آب هند و کمیسار سابق رود سند، تاکید کرد: «پاکستان بدون دسترسی به داده‌های دقیق، قادر به برنامه‌ریزی مناسب نخواهد بود.»
اقتصاددانان هشدار می‌دهند که کمبود آب تنها بخش کشاورزی را تهدید نمی‌کند، بلکه تولید برق و اقتصاد پاکستان را نیز با بحران روبرو خواهد ساخت.
وقار احمد، اقتصاددان و سرپرست تیم در شرکت مشاوره‌ای آکسفورد پالیسی منجمنت بریتانیا، گفت که پاکستان تهدید خروج هند از معاهده را دست‌کم گرفته است. او افزود: «هند فعلاً زیرساخت‌های لازم برای توقف کامل جریان آب، به ویژه در فصل سیلاب را ندارد. بنابراین این دوره فرصتی حیاتی برای پاکستان است تا ناکارآمدی‌های گسترده خود در بخش آب را اصلاح کند.»
در سال‌های اخیر، دولت نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، در پی بازنگری در معاهده بوده است. همچنین، دو کشور برخی اختلافات بر سر میزان ظرفیت ذخیره آب نیروگاه‌های برق‌آبی کیشنگنگا و راتله را در دیوان دائمی داوری لاهه پیگیری کرده‌اند.
وُهرا گفت: «اکنون می‌توانیم پروژه‌های خود را با آزادی کامل دنبال کنیم.»
هند روز پنجشنبه در نامه‌ای به پاکستان اعلام کرد که شرایط از زمان امضای معاهده تغییر کرده است؛ از جمله رشد جمعیت و نیاز به منابع انرژی پاک‌تر همچون برق‌آبی.
سخنگوی بانک جهانی نیز اعلام کرد که این نهاد تنها برای انجام وظایف محدودی در معاهده حضور دارد و «در قبال تصمیمات حاکمیتی کشورهای عضو، موضع‌گیری نمی‌کند.»
ندیم شاه، دهقان پاکستانی که مالک یک مزرعه ۱۵۰ جریبی در سند است، گفت که حتی برای تامین آب آشامیدنی نیز نگرانی‌هایی وجود دارد. او افزود: «ما به خداوند توکل داریم، اما نسبت به اقدامات هند نگرانیم.»
سه رودخانه اختصاص‌یافته به پاکستان، که جمعیتی بالغ بر ۲۴۰ میلیون نفر را در بر می‌گیرد، بیش از ۱۶ میلیون هکتار از اراضی زراعتی کشور، معادل ۸۰ درصد از کل اراضی، را آبیاری می‌کنند.
غشا شوکت، کارشناس موسسه تحقیقات کشاورزی پاکستان در کراچی گفت: «در حال حاضر جایگزینی برای این سیستم نداریم. رودخانه‌های مشمول معاهده، علاوه بر کشاورزی، برای زندگی شهری، تولید برق و معیشت میلیون‌ها نفر استفاده می‌شوند.»
سیاستمداران پاکستانی هشدار داده‌اند که تعلیق معاهده آب‌های رود سند یک سابقه خطرناک ایجاد می‌کند.
بلاول بوتو زرداری، وزیر خارجه پیشین پاکستان، گفت: «ما پیش از این نیز گرفتار درگیری بوده‌ایم و باور دارم با تعلیق معاهده آب‌های رود سند، نسل‌های آینده را در مسیر تازه‌ای از درگیری گرفتار خواهیم کرد.»
او افزود: «این نباید اتفاق بیفتد.»
