روند انتخاب پاپ جدید چگونه است؟
با درگذشت پاپ فرانسیس جهان بهزودی شاهد انتخاب پاپ جدید خواهد بود؛ روندی محرمانه و پیچیده که در آن ۱۲۰ کاردینال در نشستی بهنام «کونکلاو» بدون حضور رسانهها و زیر نظارت شدید پولیس واتیکان، جانشین پاپ را برمیگزینند.
تشییع جنازه پاپ
پاپ فرانسیس، که بسیاری از تشریفات و امتیازات مرسوم رهبری کلیسای کاتولیک را کنار گذاشته بود، در سال ۲۰۲۴ آیینهای تشییع جنازه پاپها را اصلاح و سادهسازی کرد.
با آنکه انتظار میرود مراسم عشای ربانی (مِس) همچنان در میدان سنت پیتر برگزار شود، اما برخلاف بسیاری از پاپهای پیشین، فرانسیس درخواست کرده است که در کلیسای «سنت مری ماژور» در رم، در کنار شمایل محبوبش از حضرت مریم (مدونا)، به خاک سپرده شود.
او همچنین خواسته است که پیکرش به جای تابوتهای سهگانهی مرسوم از چوب سرو، سرب و بلوط، در تابوتی ساده از چوب دفن شود.
فرانسیس همچنین تأکید کرده است که پیکرش طبق سنت گذشته، برای وداع عمومی روی سکو یا تختی بلند در کلیسای سنت پیتر قرار نگیرد.
چگونه پاپ انتخاب میشود؟
بعد از درگذشت پاپ، «کامرلِنگو» یا رئیس دیوان کلیسای مقدس رم، اعلام میکند که پاپ فوت کرده است. همانگونه که امروز شاهد این اتفاق بودیم.
پس از این اعلام، ۹ روز عزاداری رسمی در کلیسای سنت پیتر در واتیکان آغاز میشود.
جسد پاپ در این مدت در معرض دید عموم قرار میگیرد. پس از پایان عزاداری، کاردینالها برای انتخاب پاپ جدید وارد فرآیند رأیگیری میشوند. این فرآیند حداقل ۱۵ روز به طول میانجامد، چرا که باید به کاردینالها زمان برای رسیدن به رم داده شود.
کاردینالها نشستهایی روزانه برگزار میکنند که به «اجلاس عمومی» معروف است، تا درباره مسائل کلیسا گفتوگو کرده و ویژگیهایی را که هر یک معتقدند پاپ آینده باید داشته باشد، مطرح کنند.
کاردینالها که مقامهای بلندپایه کلیسای کاتولیک هستند، وظیفه دارند تا در صورت مرگ یا استعفای پاپ، جانشین جدید را انتخاب کنند. آنها معمولاً از میان روحانیون برجسته از سراسر جهان انتخاب میشوند و مهمترین وظیفه آنها در حال حاضر رأی دادن در کونکلاو است.
قوانین رأیگیری
در نشست انتخاب پاپ جدید، کاردینالهایی که بالاتر از ۸۰ سال سن دارند تنها اجازه اشتراک در نشست را دارند و تنها کاردینالهایی که کمتر از ۸۰ سال دارند اجازه رأی دادن دارند.
کاردینالها در خانه سنت مارتا در داخل واتیکان اقامت دارند و از رسانهها، اینترنت و هرگونه ارتباط با دنیای بیرون منع میشوند.
هر کاردینال بهطور محرمانه نام نامزد خود را بر روی برگه رأی مینویسد و سپس آن را در یک کوزه مخصوص میگذارد. آرا توسط سه ناظر شمارش میشود و سپس برگهها و یادداشتها سوزانده میشوند.
کاردینالی به نام «کامرلِنگو» (رئیس دیوان)، که در حال حاضر کاردینال ایرلندی-امریکایی کوین فارل است، امور عادی کلیسای کاتولیک رم با نزدیک به ۱.۴ میلیارد پیرو را در دورهای که «صندلی خالی» نام دارد، اداره خواهد کرد.
کامرلِنگو و سایر کاردینالها تا انتخاب پاپ جدید نمیتوانند تصمیمات مهمی درباره کلیسا بگیرند یا آموزههای آن را تغییر دهند.
رؤسای بیشتر ادارات واتیکان تا زمان تأیید یا جایگزینی توسط پاپ جدید، استعفا میدهند.
روند رأیگیری
اگر هیچیک از نامزدها دوسوم آرا را بهدست نیاورد، فرآیند رأیگیری تا دو بار در روز ادامه مییابد. در صورت عدم موفقیت در انتخاب پاپ در روز سوم، روزی برای دعا تعیین میشود. این فرآیند تا انتخاب پاپ ادامه مییابد.
اگر یک نامزد دوسوم آرا را بهدست آورد، این کافی خواهد بود. در غیر این صورت، چندین دور رأیگیری ممکن است نامزدها را به دو نفر نهایی کاهش دهد و اکثریت ساده برنده را تعیین خواهد کرد.
این قاعده برای حفظ وحدت و جلوگیری از انتخابهای سازشی در نظر گرفته شده است.
اعلام انتخاب پاپ
پاپ جدید زمانی اعلام میشود که یکی از نامزدها دوسوم آرا را بهدست آورد. پس از این اعلام، دود سفید از دودکش کلیسای سیستین بیرون میآید که نشاندهنده انتخاب پاپ جدید است. اگر دود سیاه بیرون بیاید، به معنای این است که هنوز تصمیمی گرفته نشده است.
سپس ارشدترین کاردینال از میان کاردینالهای دستیار، که هماکنون کاردینال فرانسوی دومینیک مامبرتی است، به بالکن مرکزی کلیسای سنپیتر میآید و خطاب به مردم حاضر در میدان اعلام میکند: پاپ داریم.
در ادامه، پاپ جدید در برابر جمعیت حاضر میشود و نخستین دعای خود را به عنوان رهبر کلیسای کاتولیک میخواند.
آخرین مجموعه قوانین که در سال ۱۹۹۶ توسط پاپ یوحنا پل دوم تدوین شد، مشخص نمیکند که کونکلاو باید تصمیم خود را با دمیدن دود سفید و سیاه از دودکش اعلام کند.
این سنت در سال ۱۹۵۸ باعث شرمساری شد، زمانی که رادیو واتیکان سیگنالهای دود را اشتباه تفسیر کرد و خبر را یک روز زودتر اعلام کرد.
پیشتازان احتمالی
اگرچه کاردینالها محدود به انتخاب پاپ از میان خود نیستند، اما در عمل معمولاً یکی از اعضای خود را برمیگزینند. این انتخاب اغلب با توجه به شرایط سیاسی و مذهبی جهان انجام میشود.
فیلمها و گزارشهای مختلف به تنوع نامزدها از سراسر جهان اشاره دارند، اما باید منتظر ماند و دید که در نهایت چه کسی از میان آنها بهعنوان پاپ جدید برگزیده خواهد شد.
طولانیترین انتخاب پاپ در تاریخ ۳۴ ماه به طول انجامید؛ از زمان درگذشت کلمنت چهارم در نوامبر ۱۲۶۸ تا انتخاب گریگوری دهم در ۱ سپتامبر ۱۲۷۱.
با این حال، در دوران مدرن، هیچ کونکلاوی بیش از پنج روز طول نکشیده است؛ مانند انتخاب پیوس یازدهم در سال ۱۹۲۲ که پس از ۱۴ دور رأیگیری صورت گرفت.
انتخاب پاپ فرانسیس در سال ۲۰۱۳ نیز تنها دو روز زمان برد.