گزارش تازه: جنگ داخلی طالبان قطعی است، فقط زمانش روشن نیست
مرکز سایفر بریف در مطلبی به قلم عبدالمتین بیک، رئیس دفتر رئیس جمهور پیشین افغانستان نوشت طالبان به فراکسیون‌های مختلف، مراکز متعدد قدرت تقسیم شده است و هر جریانی در تلاش تحکیم مواضع خود است. بیک با اشاره به اطلاعات خود گفت جنگ داخلی در میان طالبان قطعی است فقط زمانش روشن نیست.
آقای متین بیک در این مطلب که روز چهارشنبه، ۹ حوت در وبسایت سایفربریف نشر شد، گفت که اطلاعات خود را از منابع کاملا آگاه در میان طالبان به‌دست آورده و این اطلاعات خاطر نشان می‌کند که یکدست و منسجم بودن طالبان با رهبری بلامنازع هبت‌الله آخندزاده صرفا یک روپوش است.
او گفت: «در زیر این روپوش سفت و سخت، رژیم (طالبان) برای بقای خودش تقلا می‌کند.»
آقای متین بیک نوشت که «جناح بندی ریشه‌دار، مراکز متعدد قدرت و یک جنگ داخلی مداوم برای کسب قدرت» در میان طالبان جریان دارد.
به گفته این مقام پیشین دولتی، هر جناحی در داخل طالبان در تلاش است تا خود را به هزینه نهادهای باقی مانده از دولت پییشین، تقویت کند. متین بیک افزود: «هرچه بیشتر تحقیق می‌کردم، یک چیز واضح‌تر می‌شد: جنگ داخلی در میان طالبان قطعی است، فقط زمان آن روشن نیست.»
بیک افزود که هرچند بحث اختلافات طالبان حالا یک موضوع علنی شده است، با این حال، آنچه به گفته او در بیرون بحث می‌شود، «صرفا نوک کوه یخ است.»
عبدالمتین بیک در ادامه این گزارش گفت که آنچه از اختلافات طالبان گفته می‌شود معمولا درگیری بین رهبران طالبان مستقر در کابل و حلقه اطراف ملا هبت‌الله در قندهار است. اما این اختلاف‌ها به این دو مرکز قدرت محدود نمی‌شود.
او نوشت: «در واقعیت اختلافات به مراتب عمیق‌تر است و ریشه در هویت‌های منطقه‌ای و قومی دارد. سازمان تروریستی که زمانی منسجم و یکپارچه بود در حال فروپاشی است.»
رئیس دفتر سابق اشرف غنی نوشت به برخلاف ملا محمد عمر، ملا هبت‌الله فاقد اقتدار و نیروی متحد کننده است. او گفت که تلاش آخندزاده برای متمرکز کردن قدرت با حمایت از فرماندهان قوم نورزی که او نیز به آن تعلق دارد، باعث بیشترشدن شکاف‌ها در میان این گروه شده است.
از دست دادن فرصت‌های طلایی
عبدالمتین بیک در ادامه مقاله خود در سایفربریف گفت که طالبان در بیش از سه سال گذشته فرصت طلایی برای آوردن ثبات در افغانستان داشت. به گفته او، طالبان به جای حاکمیت مبتنی بر قانون اساسی و رضایت عمومی، به سرکوب و صدور فرمان‌های روی آورد که حقوق سیاسی، اجتماعی و مدنی افغان‌ها را نقض کرد.
متین بیک افزود: «طالبان به جای کاهش فقر یا ایجاد فرصت‌های اقتصادی، ثروت کشور، به ویژه بخش سودآور معادن را در انحصار خود درآورده است که اکنون توسط چهره‌هایی مانند حاجی بشیر نورزی کنترول می‌شود.»
این مقام امنیتی و سیاسی دولت پیشین افغانستان در مقاله خود سیاست‌های مالیاتی طالبان را نیز زیر سوال برده و گفته بار بیشتر بر مردم عادی تحمیل و قدرت خرید آنها را تضعیف کرده است.
متین بیک افزود که کمک‌های مالی امریکا در سه سال و نیم گذشته به اقتصاد افغانستان کمک کرد و پول آن را نسبتاً ثابت نگه داشت. با این حال، به گفته او، با شتاب گرفتن بحث‌ها در مورد توقف این کمک‌ها، علاوه بر کاهش ارزش پول افغانی و افزاش تورم، پیامدهای سیاسی قطع این کمک‌ها به مراتب بیشتر است: رژیم طالبان اکنون خود را در موقعیتی بسیار آسیب‌پذیر می‌بیند.
این محقق و کارشناس افغان در دامه مطلب خود می‌گوید که طالبان فراتر از سوء مدیریت اقتصادی، فرصت تاریخی برای تعامل با جهان داشت تا مشروعیت بین‌المللی کسب کند. با این حال، به رغم تلاش‌های امریکا و سازمان ملل، طالبان هیچ علاقه‌ای نشان ندادند که عضو مسئول جامعه بین‌المللی شود. برعکس، به گفته متین بیک، طالبان هر مسیر عبور به سوی مشروعیت را رد کرد و «بیشتر شبیه یک بازیگر سرکش رفتار می‌کند تا یک نهاد حاکم».
هیئت تحریر شام الگوی برای طالبان
متین بیک برای برجسته کردن ناکامی طالبان به مقایسه این گروه با هیئت تحریر شام در سوریه می‌پردازد که در طول جنگ‌های داخلی سوریه به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شده بود و از درون القاعده و داعش زاده شده بود. با این حال، برخلاف طالبان، هیئت تحریر شام فعالانه برای تغییر تصویر خود در جهان، حفظ جامعه متنوع و کثرت‌گرای سوریه و رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی جهانی کار کرده و در نتیجه به تدریج در داخل و خارج از سوریه مشروعیت پیدا کرده است.
این محقق افغان افزود: «طالبان پیش از به دست گرفتن قدرت، تعامل دیپلوماتیک و حسن نیت بین‌المللی بسیار بیشتری از طریق دفتر خود در دوحه داشت. با این حال، در سه سال و نیم گذشته، هر فرصتی را برای اصلاحات از دست داده و به جای آن، آپارتاید جنسیتی را نهادینه کرده و هم افغان‌ها و هم جامعه جهانی را از خود بیگانه کرده است.»
عبدالمتین بیک طالبان را منزوی‌ترین رژیم جهان و یکی از نامحبوب‌ترین حکومت‌ها در تاریخ معاصر معرفی کرده که «از درون در آستانه فروپاشی است».
درخواست حکم بازداشت رهبر طالبان
بیک در پایان مقاله خود پیشنهاد می‌کند که جامعه بین‌المللی به اعمال فشار بر طالبان ادامه دهد. او به خصوص به درخواست دادگاه کیفری بین‌المللی برای صدور حکم بازداشت رهبر طالبان و رئیس دادگاه عالی این گروه اشاره کرده که این موضوع شکاف داخلی در میان طالبان را تشدید کرده است.
هرچند به گفته متین بیک، برخی از رهبران طالبان آن را نمادین می‌دانند، بسیاری از رهبران طالبان و طرفداران آنها اقدام دادگاه بین‌المللی را نشانه‌ای از پایان یافتن روزهای قدرت خود می‌دانند.
از دید این محقق افغان، درخواست دادگاه بین‌المللی به معنی به رسمیت شناختن رسمی تبعیض سیستماتیک علیه زنان در افغانستان است.
علاوه بر این، متین بیک می‌گوید که این حکم به عنوان یک شرمساری عمومی برای طالبان تلقی می‌شود و این ایده را تقویت می‌کند که حکومت طالبان نه مشروع است و نه پایدار.
دومین نکته‌ای که از دید متین بیک مهم است، تصمیم دونالد ترامپ به توقف کمک‌های مالی به افغانستان تحت کنترول طالبان است. به گفته متین بیک، این اقدام ضربه شدیدی به ثبات مالی طالبان وارد کرده و تسلط آنها بر قدرت را بیشتر تضعیف کرده است.
همچنین، تمایل ترامپ به پس گرفتن تسلیحات امریکایی به جا مانده در افغانستان و کنترول میدان هوایی بگرام نیز معضلی دیگر برای حاکمیت طالبان شده است.
به گفته متین بیک، تعامل مستقیم با طالبان بارها شکست خورده است و به جای تعدیل رفتار رهبران این گروه، آنها را جسورتر کرده است. از دید متین بیک، استراتژی موثرتر این است که امریکا یک نماینده قوی را انتخاب کند تا از نزدیک با گروه‌های مخالف افغان کار کند و در عین حال، از اختلافات درونی طالبان نیز سود ببرد.
