توپ، هاموی و چرخبال؛ چرا ترامپ می‌خواهد آنها را از طالبان پس بگیرد؟
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، بار دیگر بر لزوم بازپس‌گیری تجهیزات نظامی برجامانده امریکا در افغانستان تاکید کرد.
او روز گذشته در همایش بزرگ جمهوری‌خواهان چندین بار گفت که از تماشای رژه نظامی طالبان با تجهیزات امریکایی به‌شدت عصبانی می‌شود و این گروه را متهم کرد که جنگ‌افزارهای باقی‌مانده را به فروش می‌رسانند.
ترامپ کمک امدادی به افغانستان را مشروط به بازگرداندن این تجهیزات کرد و گفت: «آنها تانک، موتر، اسلحه و دوربین‌های دید در شب دارند، حتی بهتر از آنچه ما داریم؛ تازه و نو، مستقیماً از جعبه بیرون آمده است. باورکردنی نیست.»
تجهیزات نظامی برجامانده و سقوط افغانستان
سقوط ناگهانی دولت افغانستان باعث شد میلیاردها دالر تجهیزات نظامی امریکا به یک‌باره به دست طالبان بیفتد. هرچند نیروهای امریکایی در روزهای پایانی خروج، برخی تجهیزات را در بگرام و کابل منهدم کردند، اما همچنان بخش زیادی از آنها سالم باقی ماند.
در این میان، برخی تجهیزات به‌ویژه دوربین‌های دید در شب، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بودند. نیروهای امریکایی این دوربین‌ها را در اختیار نیروهای ویژه ارتش، امنیت ملی و پولیس افغانستان قرار داده بودند تا در عملیات‌های شبانه استفاده کنند. برخی از این دوربین‌ها قادر به تشخیص حرارت بدن موجودات زنده نیز بودند.
بر اساس گزارش‌ها، ایالات متحده از سال ۲۰۰۳ حدود ۱۶ هزار دستگاه دوربین دید در شب به نیروهای امنیتی افغانستان تحویل داده بود.
در سال‌های پایان حکومت اشرف‌غنی تلفات نیروهای امنیتی عمدتا ناشی از حمله‌های برق‌آسای طالبان با استفاده از دوربین‌های دید در شب بود.
بااین‌حال، برخی مقامات امنیتی سابق معتقدند که این دوربین‌ها از قابلیت چندانی برخوردار نبودند. یکی از منابع امنیتی به افغانستان اینترنشنال گفت که طالبان در آن زمان دوربین‌های بسیار پیشرفته‌تر داشتند که قیمت آنها بین ۵ تا ۱۰ هزار دالر بود، درحالی‌که دوربین‌های امریکایی تنها حدود ۱۰۰۰ دالر در بازار سیاه قیمت داشتند.
رژه نظامی طالبان و واکنش ترامپ
طالبان هرسال ۲۴ اسد را به‌عنوان روز «فتح» و خروج نیروهای امریکایی جشن می‌گیرند. سومین سالگرد این رویداد در بگرام با نمایش تانک‌های زرهی، هاموی‌ها و حتی جرخبال‌ها برگزار شد. این مراسم توجه رسانه‌های بین‌المللی را جلب کرد و ویدیوهای آن به‌سرعت در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. بگرام که دو دهه مقر اصلی نیروهای بین‌المللی بود، اکنون صحنه نمایش نظامی طالبان شده است. ترامپ با لحن تند اعلام کرد که از تماشای این مراسم خشمگین می‌شود.
عدم تسلیم تجهیزات به معنای جنگ است
یک منبع امنیتی به افغانستان اینترنشنال گفت که بازگرداندن دوربین‌های دید در شب به امریکا، قابلیت نظامی طالبان را به‌شدت کاهش می‌دهد و این فرصتی برای مخالفان طالبان خواهد بود. این منبع هشدار داد که اگر طالبان این تجهیزات را تحویل ندهند، احتمال درگیری وجود دارد.
طالبان پیش از این در واکنش به اظهارات ترامپ درباره تسلیحات باقی مانده گفته بود که سلاح‌های به جا مانده غنیمت جنگی است، به امریکا نمی‌دهد و به هیچ گروهی نیز نمی‌فروشد.
طالبان همواره قدرت نظامی خود را به رخ مخالفان می‌کشد. رئیس ستاد ارتش این گروه اخیرا گفت که «افغانستان پسا طالبان وجود ندارد.» بدین معنی که این گروه برای همیشه در قدرت خواهد ماند. این اعتماد به نفس از جنگ‌افزاربرجامانده امریکایی می‌آید.
تجهیزات نظامی در اختیار طالبان
ترامپ رقم تجهیزات نظامی برجامانده امریکا را در افغانستان ۸۵ میلیارد تخمین زده است که رقم دقیقی نیست. ایالات متحده از سال ۲۰۰۲ تا جون ۲۰۲۰ مبلغ ۸۸.۶۱ میلیارد دالر را از طریق صندوق حمایت از نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان برای تجهیز، تسلیح، آموزش و بازسازی نیروهای دفاعی و امنیتی این کشور هزینه کرده است.
بر اساس گزارش وزارت دفاع ایالات متحده، تجهیزات نظامی به‌جامانده شامل ۷۸ فروند چرخبال نظامی با ارزش ۹۲۳ میلیون دالر، بیش از ۴۰ هزار موتر نظامی از مجموع ۹۶ هزار موتر و همچنین بیش از ۳۰۰ هزار سلاح از مجموع ۴۲۷ هزار سلاح موجود در افغانستان است.
به گفته مقامات، تعدادی از موترهای نظامی و تجهیزات به‌دلیل جنگ و نبردهای رو در رو عمدتاً تخریب شده و وضعیت عملیاتی آنها نامشخص است.
همچنین، پس از سقوط حکومت افغانستان، مقادیر قابل توجهی از مهمات و تجهیزات نظامی، از جمله ۱۸۱ هزار واحد مهمات هوایی و ۹۲۰۰ دستگاه پرتاب‌کننده مهمات، در این کشور باقی مانده‌اند.
نیروهای ارتش پیشین افغانستان، در روز آخر سقوط افغانستان به دست طالبان، ده‌ها چرخبال را به تاجیکستان و اوزبیکستان منتقل کردند. ایالات متحده با این دو کشور به توافق رسیده است که چرخبال‌ها را از آنها پس گیرد.
ایالات متحده سابقه جمع‌آوری تجهیزات نظامی خود در افغانستان را دارد. پس از خروج شوروی از افغانستان، این کشور، راکت‌های استینگر را از مجاهدین خریداری کرد.
دسترسی تروریستان جهانی
نهادهای مستقل بین‌المللی بارها از نفوذ روزافزون گروه‌های تروریستی در افغانستان به ویژه القاعده و داعش نگران هستند. بربنیاد گزارش شورای امنیت سازمان ملل، القاعده پایگاه‌هایش را در افغانستان ایجاد کرده و در پی احیای مجدد است.
علی‌رغم ادعای طالبان مبنی بر نابودی داعش، این گروه به گونه خاموشانه به سربازگیری و گسترش نفوذ خود در افغانستان ادامه می‌دهد.
داعش خراسان با راه‌اندازی حملات مرگبار، پیچیده و سراسری، خطرناک‌ترین گروه تروریستی حال حاضر در جهان است. پس از ترور مقامات طالبان، این نگرانی نیز افزایش یافته است که داعش در میان نیروهای طالبان رخنه کرده است. شورای امنیت نیز گفت که داعش در نهادهای امنیتی طالبان نفوذ کرده است.
به نظر می‌رسد که ایالات متحده از دسترسی این گروه‌ها به جنگ‌افزار برجامانده خود در افغانستان نگران است. امریکا برای نابود کردن القاعده به افغانستان لشکرکشی کرد. اما در نهایت با جاگذاشتن سلاح به القاعده این کشور را ترک کرد.
دسترسی القاعده و داعش به سلاح‌های امریکایی به ویژه دوربین‌های شب‌بین یک زنگ خطر به کشورهای منطقه و جهان است. چنانچه پیشتر برخی کشورهای منطقه از دسترسی مخالفان خود به این سلاح‌ها ابراز نگرانی کرده بودند. پاکستان باور دارد که تحریک طالبان پاکستانی به این سلاح‌ها دسترسی پیدا کرده است.
اکنون، ترامپ پس از سه سال و اندی سعی دارد که از وقوع چنین خطری جلوگیری کند. اما مشخص نیست که ایالات متحده با چه رویکرد و برنامه‌ای به دنبال بازپس‌گیری تجهیزات از افغانستان است.
احتمال اینکه ایالات متحده بتواند این تجهیزات را از سراسر افغانستان جمع‌آوری کند، اندک است. جمع آوری این سلاح‌ها به معنای درگیری با طالبان است که با توجه به شعار ترامپ برای پایان مداخله نظامی امریکا، این اقدام بعید به نظر می‌رسد.
ترامپ گفته است که طالبان در بدل دریافت کمک امدادی، سلاح‌های امریکایی را به این کشور تحویل دهد. اما، این به معنای فروپاشی ارتش طالبان است که آنان را از یک گروه شورشی که سلاح پیشرفته شان کلاشنیکوف و بمب‌های بشکه ای و کنارجاده بود، به یک گروه دارای حاکمیت تبدیل کرده است.
سیاست داخلی
تاکید ترامپ و دیگر جمهوری خواهان بر سلاح های باقی مانده ریشه در درگیری‌های سیاسی آنها با بایدن و دموکرات‌ها قبل از انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست جمهوری در نوامبر ۲۰۲۴ نیز دارد.
ترامپ با طرح پیوسته این موضوع و همچنان خروج آشفته امریکا از افغانستان، تلاش کرده است که از یک موضوع سیاست خارجی برای نمایش بی‌کفایتی حکومت بایدن استفاده کند.
اما، حکومت بایدن استدلال کرده بود که سلاح‌ها در طول ۲۰ سال به ارتش افغانستان کمک شده بود و این تجهیزات متعلق به نیروهای مسلح این کشور بود.
یک مقام پیشین ارتش به افغانستان اینترنشنال گفت که نمایش سلاح‌ها و رژه نظامی طالبان از این روز ترامپ را خشمگین می کند که یادآور شکست این کشور در افغانستان است. خروج آشفته و بازگشت فاتحانه طالبان تصویر یک امریکای ضعیف را در جهان به نمایش گذاشت.
به گفته او، ترامپ حاضر نیست طالبان را به عنوان یک نیروی فاتح بپذیرد و با بیانیه‌های آمرانه می‌خواهد قدرت امریکا را به رخ جهان و برای جبران خارج شدن امریکا از افغانستان، بکشد.
