پژوهش: شبکه تامین‌کننده مالی داعش خراسان از افغانستان مدیریت می‌شود
یک نهاد تحقیقاتی در بررسی شبکه مالی داعش اعلام کرده است که این گروه، به‌ویژه شاخه خراسان، از حمایت‌های مالی در سراسر جهان برخوردار است. در این پژوهش تاکید شده است که شبکه مالی عمومی داعش خراسان، از جایی در افغانستان رهبری می‌شود.
آدام روسل، پژوهشگر نهاد شبکه جهانی افراط‌گرایی و فناوری، روز سه شنبه با انتشار این گزارش تاکید کرد که این شبکه با استفاده از پشتیبانی گسترده جهانی، در حال برنامه‌ریزی برای حملات مرگبار آینده است.
طبق این پژوهش، مکتب الصدیق، یکی از شبکه‌های تامین‌کننده مالی داعش، با وجود سرکوب مداوم، توانسته است فعالیت‌های خود را از سر بگیرد.
در گزارش آمده که فردی به نام تمیم الکردی از سال ۲۰۲۰ مدیریت این دفتر را از مکانی نامعلوم در افغانستان بر عهده دارد اما اطلاعات اندکی درباره او موجود است.
برپایه این پژوهش جدید، شبکه‌های مالی داعش علی‌رغم فشارهای بین‌المللی، دامنه نفوذ خود را از جنوب آسیا تا شمال افریقا و کشورهای غربی گسترش داده‌اند.
طبق این گزارش، مکتب الصدیق مسئولیت تامین مالی بخش‌های عمده داعش در آسیا را بر عهده دارد. وزارت خارجه امریکا اعلام کرده است که این دفتر از شرکت‌های خدمات مالی ثبت‌نشده، شبکه‌های حواله، انتقال پول نقد از طریق حاملان پول نقد و ارز دیجیتال برای تامین مالی نیروهای وابسته به داعش در افغانستان، پاکستان، هند، بنگلادش، مالدیف و فیلیپین استفاده می‌کند.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، حملات مرگبار داعش در ایران و روسیه نیز از طریق منابع مالی این شبکه تأمین شده است. به‌عنوان نمونه، داعش خراسان دست‌کم دو هزار دالر دارایی دیجیتال به گروهی در مسکو منتقل کرده که مسئول حمله به یک تالار کنسرت در حومه مسکو بوده است.
بر اساس این پژوهش، داعش خراسان که پیش‌تر از منابع زیرزمینی و استخراج سنگ‌های قیمتی افغانستان به ویژه در ننگرهار سود می‌برد، پس از تمرکز طالبان بر این معادن، دیگر درآمد چندانی از این طریق ندارد. با این حال، رقابت بین دو طرف بر سر منابع معدنی همچنان ادامه دارد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که داعش تلاش کرده است تا همکاران چینی طالبان را هدف قرار دهد.
چین تاکنون چندین قرارداد معدنی با طالبان امضا کرده است. در حال حاضر، طالبان عمده درآمد خود را از استخراج معادن، نفت، گاز و جمع‌آوری مالیات تامین می‌کند، اما همچنان به کمک‌های بین‌المللی نیز وابسته است.
بر اساس این گزارش، «با وجود دستگیری و کشته شدن برخی از عوامل کلیدی داعش در افغانستان، پاکستان، سومالیا، سوریه و ترکیه در سال‌های ۲۰۲۳ و اوایل ۲۰۲۴، مکتب الصدیق توانسته است مجدداً فعالیت‌های خود را احیا کند.» این نهاد پژوهشی معتقد است که تداوم این شبکه به دلیل نفوذ جهانی آن و دریافت کمک‌های مالی از منابع مختلف در سراسر جهان است.
در این گزارش به نقل از مقامات امریکایی آمده است که ترکیه یکی از مراکز مهم نقل‌وانتقال مالی داعش بوده است. عوامل داعش از صرافی‌های ارز دیجیتال محلی، شبکه‌های حواله و اپلیکیشن‌های انتقال پول مانند پی‌پال و وسترن یونیون برای وارد کردن پول به کشور و انتقال آن به سایر گروه‌های وابسته استفاده کرده‌اند. با این حال، ترکیه اقدامات خود را برای مقابله با این شبکه‌ها و بازداشت عاملان آن افزایش داده است.
طبق آمار رسمی، از جون ۲۰۲۳ تاکنون، بیش از ۳۶ هزار مظنون وابسته به داعش در ترکیه بازداشت شده‌اند. همچنین، مقامات این کشور با همکاری دولت تاجیکستان، که خود یکی از مراکز تأمین مالی داعش محسوب می‌شود، به شناسایی و بازداشت برخی از تامین‌کنندگان مالی داعش در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ پرداخته‌اند. در این روند، دو میلیون دالر ارز دیجیتال شناسایی و ضبط شده است. صرافی بایننس نیز اعلام کرده که با بانک ملی تاجیکستان و سایر نهادهای دولتی برای مختل کردن تامین مالی تروریسم همکاری کرده است.
این گزارش نشان می‌دهد که شبکه‌های مشکوک مرتبط با داعش در کشورهایی مانند مالدیف، اسپانیا، آلمان و امریکا نیز تحت پیگرد قرار گرفته‌اند.
با ادامه سرکوب‌های جهانی علیه داعش، این سازمان مجبور خواهد شد روش‌های جدیدی برای تامین مالی خود بیابد، همان‌طور که پیش از این نیز توانسته است خود را با شرایط جدید تطبیق دهد.
این پژوهش تاکید می‌کند که شبکه‌های حواله یکی از چالش‌های مهم مقامات بین‌المللی در مبارزه با داعش محسوب می‌شوند. اگرچه کنترول سیستم‌های انتقال پول غیررسمی عمدتاً بر عهده پولیس محلی است، اما بانک‌ها و دست‌اندرکاران پرداخت بین‌المللی مانند وسترن یونیون، پی‌پال و وایز باید نظارت دقیق‌تری بر انتقال‌های مشکوک داشته باشند، چراکه در برخی موارد، شبکه‌های حواله برای جبران نقدینگی از این سامانه‌های پرداخت استفاده می‌کنند.
