پرنده‌های مرگ؛ آیا سفر با هواپیما مصون است؟
در آخرین ماه ۲۰۲۴، در فاصله یک هفته، سه سانحه هوایی اتفاق افتاد که دو مورد آن مرگبار بود. یک فروند هواپیمای کوریای جنوبی که هنگام خروج از باند فرودگاه با دیوار سمنتی برخورد کرد و دومی، هواپیمای آذربایجانی بود که با شلیک پدافند هوایی روسیه سقوط کرد. در این دو حادثه ۲۱۷ جان باختند.
هواپیمای بوئینگ شرکت ججو ایر کوریای جنوبی در ۹ جدی از بانکوک به مقصد میدان هوایی بین‌المللی موان در پرواز بود که دچار حادثه شد. در این سانحه، ۱۷۹ نفر از ۱۸۱ سرنشین جان باختند.
همچنین، هواپیمای یک شرکت آذربایجانی در اواخر قوس ۱۴۰۳ با شلیک پدافند هوایی روسیه سقوط کرد که در آن ۳۸ نفر جان باختند.
در همین فاصله، در کنار سوانح مرگبار، یک هواپیمای ایر کانادا در ماه قوس با ۷۳ سرنشین به علت شکسته شدن ارابه فرود در میدان هوایی بین‌المللی هالیفکس دچار آتش‌سوزی شد. همچنین، یک فروند بوئینگ متعلق به شرکت کی‌ال‌ام که از اسلو به آمستردام در پرواز بود، به دلیل نقص هیدرولیک مجبور به فرود اضطراری در میدان هوایی تورپ شد. در این حادثه، آسیبی به مسافران و خدمه وارد نشد.
۲۰۲۴ سالی بد برای صنعت هوایی توصیف شده است و برای شماری از مسافران این سوال را ایجاد کرده است که چقدر سفر با هواپیما مصون است؟ با توجه به سوانح متعدد و مرگبار برای طیاره‌های شرکت بوئینگ، حالا برخی از مسافران قبل از خرید تکت اطمینان حاصل می‌کنند که پرواز شان با یکی از هواپیمای‌های این شرکت صورت نگیرد.
دلایل سانحه‌های هوایی
مناطق درگیر و ناآرام جهان تهدیدی برای ایمنی هواپیماها هستند. در جنوری ۲۰۲۰، ایران با موشک‌های زمین به هوا پرواز ۷۵۲ خطوط هوایی بین‌المللی اوکراین را هنگام ترک تهران سرنگون کرد که منجر به کشته شدن ۱۷۶ نفر شد.
هواپیمای خطوط هوایی آذربایجان در ۲۰۲۴ و هواپیمای مالیزیا در سال ۲۰۱۴ بر فراز روسیه و اوکراین بر اثر شلیک سرنگون شدند. ایران و روسیه رسما مسئولیت «شلیک اشتباهی» به هواپیماهای اوکراینی و آذربایجانی را به عهده گرفتند.
در چند سال گذشته، هواپیماهای بوئینگ، یکی از دو شرکت بزرگ تولید هواپیما، دچار سوانح زیاد شده است که به اعتبار این شرکت آسیب رسیده و میلیون‌ها دالر زیان تجاری دیده است.
در دو حادثه جداگانه در ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، حدود ۳۶۴ مسافر یک هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ مکس ۸ شرکت لیون ایرز اندونزیا و یک هواپیمای مکس ۸ خطوط هوایی اتیوپیا، زمانی جان خود را از دست دادند که طیاره‌های شان اندکی پس از برخاستن به زمین سقوط کردند.
در جنوری امسال نیز، یک پنل درِ هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ مکس ۹ خطوط هوایی آلاسکا در ارتفاع ۱۶ هزار پایی جدا شد و گزارش‌های اخیر حاکی از آن است که برخی از هواپیماهای بوئینگ ۷۸۷ سری "دریم‌لاینر" به درستی مونتاژ و نگهداری نشده‌اند.
تحلیلگران صنعت هواپیما می‌گویند که کیفیت ساخت هواپیمای‌های بوئینگ افت کرده است که علت آن کاهش هزینه‌های تولید، ارزیابی ضعیف مخاطرات و اطلاع ندادن به موقع تغییرات در نرم‌افزار هواپیما به شرکت‌های هوایی، خلبان‌ها و مسئولان ناظر بر صنایع هواپیمایی بوده است.
روسیه در دو سال گذشته بالاترین رکورد سانحه هوایی را در جهان داشته است. یک روزنامه روسی به نام نوایا گازتا بر اساس گزارش‌های رسمی نوشت که در سال ۲۰۲۳ میلادی، ۱۵۰ مورد و در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۲۰۸ مورد نقص فنی از سوی هواپیماهای شرکت‌های روسی گزارش شده است.
کارشناسان می‌گویند که تحریم‌های غرب باعث شده که شرکت‌های روسی نتوانند به موقع هواپیماهای مسافربری خود را ترمیم کنند. حکومت روسیه امیدوار است که صنایع داخلی روسیه تولید هواپیماهای داخلی را افزایش دهند.
برخی کارشناسان به تغییرات اقلیمی به عنوان علت سوانح هوایی اشاره کرده‌اند. به گفته آنها، تغییرات اقلیمی میزان تلاطمات هوایی را بیشتر کرده که منجر به تکان‌های شدید هواپیما می‌شود. بنا به آمار، تلاطم هوایی رایج‌ترین علت حوادث داخل هواپیما است. در حادثه‌ای در ماه مه ۲۰۲۴، زمانی که هواپیمای خطوط هوایی سنگاپور در مسیر لندن با تلاطم هوایی شدید مواجه شد، ۳۱ نفر زخمی شدند و یک نفر نیز جان باخت.
محققان دانشگاه ریدینگ در بریتانیا می‌گویند که تلاطم هوایی از سال ۱۹۷۹ بیش از ۵۵ درصد افزایش یافته است.
پل ویلیامز، استاد علوم جوی در دانشگاه ریدینگ، با مقصر دانستن تغییرات اقلیمی، به روزنامه سندی تایمز گفت که افزایش دمای هوا باعث اختلال در سرعت و جریان جت استریم‌ها یا رودبادها می‌شود.
بر فراز اقیانوس اطلس شمالی، هوای گرم در جنوب رودباد سریع‌تر از هوای سرد در شمال آن گرم می‌شود. این امر باعث افزایش تفاوت دما در سراسر رودباد شده و هوا را ناپایدارتر می‌کند.
مصون‌ترین وسیله پرواز
به رغم گزارش‌های متعدد سانحه‌های هوایی، هواپیما هنوز هم مصون‌ترین وسیله سفر در مقایسه با موتر و قطار به حساب می‌آید. بنا به پیش‌بینی شرکت‌هایی هوایی، انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۵ حدود پنج میلیارد نفر از طریق خطوط هوایی جا به جا شوند که نشان دهنده اتکای گسترده مردم به هواپیما و اعتماد شان به مصونیت آن است.
بنا به یک مطالعه دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۱۷، احتمال سقوط هواپیمایی که شما سوار آن هستید، یک در ۱.۲ میلیون درصد است و احتمال مرگ در یک سقوط هوایی یک در ۱۱ میلیون درصد است. در مقابل، احتمال مرگ در یک تصادف رانندگی یک در ۵ هزار درصد است.
برخی از مسافران فکر می‌کنند که پرواز با هواپیماهای بزرگ مانند ایرباس ای ۳۸۰ دو طبقه‌ای در برابر تلاطمات هوایی ایمن‌تر از هواپیماهای کوچک‌تر است. مسافران هواپیمای بزرگ کمتر تلاطم‌های خفیف و متوسط را احساس می‌کنند، اما به گفته یک کارشناس هوایی، «اگر با تلاطم شدید مواجه شوید، شما به اطراف تان در داخل هواپیما پرتاب خواهید شد، حالا فرقی نمی‌کند که در یک هواپیمای سبک باشید یا در ای ۳۸۰».
