تسلط روسیه بر بازار گاز اروپا با بسته شدن آخرین مسیر انتقال از اوکراین پایان یافت
عرضه گاز روسیه به اروپا از طریق اوکراین از آغاز سال نو میلادی متوقف خواهد شد. این توقف ناشی از پایان قرارداد میان دو کشور در حال جنگ است، قراردادی که میلیاردها دالر درآمد برای مسکو از فروش گاز و برای کی‌یف از ترانزیت آن به همراه داشت.
اتحادیه اروپا پس از آغاز جنگ در اوکراین در سال ۲۰۲۲ تلاش‌های خود را برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه، از طریق جستجوی منابع جایگزین افزایش داد. گاز طبیعی مایع قطر و ایالات متحده و گاز ناروی به این اتحادیه کمک کرده تا منابع جایگزین را پیدا کند.
کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه میلیاردها دالر به مسکو ضرر وارد کرده است. بربنیاد گزارش‌ها، روسیه علی‌رغم تلاش برای افزایش صادرات به چین، هفت میلیارد دالر ضرر کرد که از سال ۱۹۹۹ بی‌سابقه است.
اسلواکیا و اتریش، آخرین خریداران اروپایی گاز روسیه نیز منابع جایگزین پیدا کردند.
سخنگوی وزارت انرژی اتریش روز سه‌شنبه اعلام کرد که با خرید انرژی از طریق ایتالیا و آلمان، انرژی مورد نیاز خود را تامین کرده است. وزارت اقتصاد اسلواکیا نیز اعلام کرد که این کشور با قطع گاز روسیه دچار کمبود انرژی نخواهد شد.
یک سخنگوی کمیسیون اروپا گفت که اقدامات اتحادیه شامل بهبود بهره‌وری انرژی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و ایجاد سیستم گاز انعطاف‌پذیر بوده است.
سخنگوی کمیسیون اروپا اظهار داشت: «زیرساخت گاز اروپا به اندازه کافی انعطاف‌پذیر است که گاز کشورهای دیگر را از مسیرهای جایگزین به اروپای مرکزی و شرقی انتقال دهد. از سال ۲۰۲۲، ظرفیت واردات گاز به طور قابل‌توجهی تقویت شده است.»
تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که تاثیر توقف انتقال گاز روسیه از مسیر اوکراین به اروپا بر بازار این اتحادیه به حد اقل کاهش یافته است. روسیه تا عصر امروز هیچ درخواستی برای انتقال گاز از طریق خط لوله اوکراین برای اول جنوری نداشته است.
تحلیگلران می‌گویند که پایان این قرارداد بعید است باعث افزایش قیمت گاز در اتحادیه اروپا مانند سال ۲۰۲۲ شود.
با وجود پیشرفت اتحادیه اروپا در جایگزین کردن گاز روسیه، کشورهای اروپایی تاثیر این تغییر را احساس کرده اند. افزایش هزینه‌های انرژی به رقابت‌پذیری صنایع اروپا در برابر ایالات متحده و چین لطمه زده است و باعث کندی رشد اقتصادی، افزایش تورم و تشدید بحران هزینه زندگی شده است.
اوکراین اکنون با از دست دادن حدود ۸۰۰ میلیون دالر در سال از عوارض ترانزیت مواجه است، در حالی که روسیه نزدیک به ۵ میلیارد دالر عاید ناشی از فروش گاز را از دست می‌دهد.
روسیه و پیش از آن شوروی سابق، نیم‌قرن برای به‌دست آوردن بازار گاز اروپا تلاش کردند. اما جنگ اوکراین تقریباً این تجارت را برای گازپروم روسیه از بین برده است.
خط لوله یامال-اروپا از طریق بلاروس نیز بسته شده است و مسیر نورد استریم از طریق دریای بالتیک به آلمان در سال ۲۰۲۲ منفجر شد.
در مجموع، مسیرهای مختلف در سال ۲۰۱۸ رکورد ۲۰۱ میلیارد متر مکعب گاز را به اروپا تحویل دادند. روسیه حدود ۱۵ میلیارد متر مکعب گاز از طریق اوکراین در سال ۲۰۲۳ صادر کرد که کاهش چشمگیری نسبت به ۶۵ میلیارد متر مکعب در ابتدای قرارداد پنج‌ساله در سال ۲۰۲۰ داشت.
تنها مسیر گاز روسیه که همچنان فعال است، تورک‌استریم است که از دریای سیاه به ترکیه عبور می‌کند.
ترک‌استریم دارای دو خط است: یکی برای بازار داخلی ترکیه و دیگری برای تامین کشورهای اروپای مرکزی از جمله مجارستان و صربستان.
