کانون وکلای دادگستری امریکا با تصویب قطعنامه‌ای از کشورها خواست «نسل‌کشی هزارهها» در افغانستان را به رسمیت بشناسند. این کانون از کشورها به ویژه از کانگرس و وزارت خارجه امریکا خواست به مسئولیت‌های بین‌المللی خود عمل کرده و با به رسمیت شناختن این نسل‌کشی از تکرار آن جلوگیری کنند.
کانون وکلای دادگستری امریکا این قطعنامه را روز سه‌شنبه، ۱۶ اسد در نشست سالانه خود در ایالت شیکاگو تصویب کرد.
این کانون با انتشار گزارش دوازده صفحه‌ای، کشتار هزارهها را مصداق نسل‌کشی دانست و از کشورها خواسته است که برای توقف و جلوگیری از اعمال «نسل‌کشی بیشتر علیه مردم هزاره در افغانستان» و دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر اقدام کنند.
این کانون از کانگرس و وزارت امور خارجه امریکا خواسته است که برای پایان دادن به معافیت از مجازات نسل‌کشی در افغانستان، اقدامات جدی برای اجرای عدالت و پاسخگویی علیه عاملان آن در افغانستان انجام دهد.
این کانون گفته است مردم هزاره از اواخر قرن نوزدهم میلادی، قربانی کشتار دسته‌جمعی و خشونت غیرقابل توصیف حاکمان مختلف افغانستان بوده‌اند.
وکلای دادگستری امریکا به برخی از رویدادهای عمده‌ای در افغانستان اشاره کرده که نشان‌دهنده وخامت وضعیت مردم هزاره و مصداق نسل‌کشی است.
قتل عام هزارهها توسط عبدالرحمان خان
این کانون از کشتار هزارهها در زمان عبدالرحمان خان، «قتل عام افشار و قتل عام مزار شریف» یاد کرده که جامعه بین‌المللی برای جلوگیری از آن کاری انجام نداد.
به گفته این کانون، اولین مورد از کشتار هزارهها که مورخان آن را مستند کرده‌اند، مربوط به دوره عبدالرحمان خان است که از سال ۱۸۸۰ تا ۱۹۰۱ رخ داد. در این دوره نزدیک به ۶۰ درصد مردم هزاره قتل‌عام و به اجبار به کشورهای همسایه مانند ایران، هند، پاکستان و آسیای میانه آواره شدند.
کانون وکلای دادگستری امریکا گفته عبدالرحمان خان در «نقش خان» هزارهها را به عنوان «کافر» طبقه‌بندی کرد و با تجاوز و کشتار، مناطق مرکزی افغانستان را از وجود هزارهها پاکسازی کرد. در بیانیه وکلای مدافع آمده است که عبدالرحمان خان با صدور فرمان‌های سلطنتی به کوچی‌های پشتون اجازه داد زمین‌های مردم هزاره را تصرف کنند.
این کانون تاکید کرده است که عبدالرحمان با اعمال «تبعیض و انسانیت‌زدایی» از هزارهها این مردم را آزار و اذیت کرد.
در بخشی از این گزارش آمده است که طالبان در دور اول رژیم خود در دهه نود میلادی روش عبدالرحمان خان علیه هزارهها را از سر گرفت.
در گزارش آمده است که بین سال‌های ۱۹۹۲ و اواخر سال ۲۰۲۱، هزارهها حداقل ده مورد قتل عام را تجربه کردند که ۹ مورد از آن را طالبان مرتکب شدند.
این کانون تاکید کرده است که از ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۲ به صورت تخمینی ۲۹۴ حادثه کشتار هزارهها در افغانستان رخ داده است.
قتل عام هزارهها در افشار
کانون وکلای دادگستری امریکا با اشاره به گزارش نهادهای حقوق بشری از جمله دیدبان حقوق بشر گفته است که از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۳ میلادی، در نتیجه یک درگیری مسلحانه داخلی بین گروه‌های جهادی شواهد «قانع‌کننده» وجود داشت که نشان می‌دهد این جناح‌ها «به طور منظم و عمداً غیرنظامیان و مناطق غیرنظامی» را هدف قرار دادند.
این کانون گفته است: «در فبروری ۱۹۹۳، نیروهای جمعیت اسلامی و اتحاد اسلامی منطقه افشار کابل را تصرف کردند و با نیروهای حزب وحدت جنگیدند. اگرچه بنا به گزارش‌ها، نیروهای حزب وحدت از منطقه فرار کردند، جمعیت اسلامی و اتحاد اسلامی به هزارهها حمله کردند.»
در گزارش کانون وکلای دادگستری امریکا آمده است که شاهدان عینی گزارش دادند که «نیروهای اتحاد خانواده‌های هزاره را متوقف می‌کردند، مردان را از خانواده‌های‌شان جدا می‌کردند، آنها را دستگیر و گاهی اوقات لت‌وکوب می‌کردند یا می‌کشتند.»
در ادامه آمده است: «گزارش‌هایی وجود دارد که سالمندان، زنان، کودکان و حتی سگ‌های آنها سر بریده شدند و اجساد آنها در چاه انداخته شدند.»
این کانون گفته علاوه بر این، براساس گزارش‌های شاهدان عینی، موارد «تجاوز، شکنجه، آدم‌ربایی،غارت و کار اجباری» نیز وجود داشت. با این حال، کانون وکلای دادگستری امریکا گفته پس از وقایع وحشتناک افشار، حکومت برهان‌الدین ربانی کمیسیونی را برای «فهرست تخریب به منظور پرداخت غرامت» تشکیل داد که اسناد نهایی این کمیسیون در سال ۱۹۹۶ توسط طالبان از بین برده شد.
قتل عام هزارهها در مزار شریف
کانون وکلای دادگستری امریکا گفته اگرچه هزارهها در زمان حکومت ربانی (۱۹۹۲-۱۹۹۶) با آزار و اذیت مواجه بودند، اما ظهور طالبان در افغانستان مشکلات فوق‌العاده دیگری را برای امنیت هزارهها به وجود آورد.
این کانون گفته در جریان یک درگیری داخلی در آگست ۱۹۹۸، نیروهای طالبان شهر استراتژیک مزار شریف را تصرف کردند و کنترول شمال و مرکز افغانستان را به‌دست گرفتند.
کانون وکلا با استناد به گزارش دیدبان حقوق بشر گفته بین دو تا پنج هزار غیرنظامی «به طور سیستماتیک و وحشیانه اعدام شدند و گزارش‌هایی از گرسنگی اجباری وجود دارد.»
این گزارش افزوده است که کارشناسان خاطرنشان کردند که این خشونت یک «کشتار بی‌رویه بود به دلیل تعصب نژادی و مذهبی انجام شد.»
طالبان، در حالیکه ورود رسانه‌های بین‌المللی به آن منطقه را ممنوع کرده بودند، هرگونه تخلف را در مزارشریف انکار کردند.
قتل عام هزارهها در یکاولنگ بامیان
کانون وکلای دادگستری امریکا گفته در هشت جنوری ۲۰۰۱ ، نیروهای طالبان عملیات جستجو را در ولسوالی یکاولنگ بامیان راه‌اندازی کردند و ۳۰۰ مرد غیرنظامی را بازداشت کردند. در این گزارش آمده است که طالبان این افراد را بعدا به نقاط خاصی بردند و سپس در ملاء عام تیرباران کردند.
این کانون به نقل از دیدبان حقوق بشر گزارش داد که «انبوهی از اجساد» در مکان‌های مختلف از جمله در منطقه نایاک و اطراف یک کلینیک و گورهای دسته‌جعی در روستای بید مشکین دیده شده بود.
تخریب بودای بامیان و گورهای دسته‌جمعی
کانون وکلای دادگستری امریکا گفته طالبان در ۲۰۰۱ مجسمه‌های بودا و بعدا آثار و مجسمه‌هایی را که در موزیم ملی افغانستان در کابل نگهداری می‌شد، تخریب کردند.
طبق این گزارش، وضعیت «تاریک» در ولایت بامیان بعد از تخریب مجسمه‌های بودا توسط طالبان ادامه داشت و سازمان ملل متحد یک سال بعد از گورهای دسته‌جمعی هزارهها در بامیان مطلع شد. در این گزارش آمده است که سازمان ملل شواهدی از اعدام‌های صحرایی و مرگ بر اثر خفگی در چند گور دسته‌جمعی را گزارش کرده بود.
در گزارش کانون وکلای دادگسری امریکا آمده است که در سال ۲۰۱۷، گورهای دسته‌جمعی در ولایت‌های مزارشریف و سرپل پیدا شد که هر دو در مناطق تحت کنترول طالبان بود. این کانون تاکید کرده که بزرگسالان و کودکان قربانی توسط گروه‌های طالبان و داعش کشته و در برخی موارد سر بریده شده‌اند.
درگیری هزارهها و کوچی‌ها
کانون وکلای دادگستری با اشاره به درگیری میان هزارهها و کوچی‌ها به ویژه در ولایت‌های غزنی و میدان وردک گفته است که اقدامات عبدالرحمان خان برای مصادره زمین هزارهها و سپردن آن به کوچی‌ها از طریق فرمان سلطنتی آسیب ماندگاری برای هزارهها داشته است. این کانون گفته به باور آگاهان، طالبان با بهره‌برداری از رویدادهای تاریخی به خشونت‌ورزی علیه هزاره ادامه می‌دهند.
در ادامه گزارش کانون وکلا آمده است که طالبان پس از تسلط دوباره بر افغانستان در ۲۰۲۱، کمیسیونی را برای حل منازعه بین ده‌نشینان و کوچی‌ها ایجاد کرد. کمیسیونی که به گفته این کانون هزارهها آن را معتبر نمی‌دانند و کوچی نیز از آن شاکی اند.
کوچ‌های اجباری
کانون وکلا گفته تخلیه اجباری به ابزاری رایج تبدیل شده است که طالبان علیه هزارهها استفاده می‌کنند. این کانون گفته براساس گزارش‌ها هزاران نفر از مردم هزاره از هلمند، کابل، میدان وردک و بلخ در سه سال گذشته به زور از خانه‌های‌شان بیرون رانده شده‌اند.
این کانون گفته تخمین زده می‌شود که بیش از ۲۵۰۰ خانواده هزاره در سال ۲۰۲۱ مجبور به ترک خانه‌های خود شدند و هیچ راه قانونی برای به چالش کشیدن این دستورات طالبان وجود ندارد.
کانون وکلای دادگستری گفته در منطقه جوی نو ولسوالی ارزگان خاص، جایی که زمانی هزارهها در آن حضور قابل توجهی داشتند و بقیه خانواده‌هایی که با وجود مواجهه با خشونت بر ماندن در این منطقه پافشاری می‌کنند، اکنون در معرض اخراج اجباری قرار دارند. این کانون گفته طالبان درخت‌های میوه، تنها منبع درآمد خانواده‌های هزاره در این منطقه را قطع کردند، خانه‌های آنها را تخریب و محصولات زراعتی آنها را سوزاندند.
قتل عام، آدم‌ربایی و بمب‌گذاری
این کانون گفته از ۲۰۲۱ میلادی به این طرف چندین مورد قتل علیه اعضای جامعه هزاره توسط طالبان گزارش شده است.
عفو بین‌الملل در جولای ۲۰۲۱ «اعدام‌های فراقانونی» را در ولایت غزنی، در آگست ۲۰۲۱ در ولایت دایکندی و در ماه جون ۲۰۲۲ در ولایت غور را گزارش داده است. این کانون گفته هزارهها به شکل دسته‌جمعی ربوده شده و چندین غیرنظامی هزاره در چندین مورد پس از ربوده شدن به طرز وحشیانه‌ای کشته شدند.
در این گزارش تاکید شده است، در حالی که بیشتر این اقدامات علیه هزارهها توسط طالبان انجام می‌شود، شاخه خراسان داعش نیز قصد خود برای «نابودی شیعیان از جمله هزارهها» را روشن کرده است. در این گزارش تاکید شده است که هزارهها در کشورهای دیگر از جمله در پاکستان نیز توسط گروه‌های تروریستی هدف قرار می‌گیرند.
تلاش‌ها برای به رسمیت شناختن «نسل‌کشی هزارهها»
با ادامه کشتار هزارهها در افغانستان، مدافعان حقوق بشر و فعالین جامعه هزاره در سال‌های اخیر تلاش کردند این کشتارها به عنوان نسل کشی توسط کشورها و سازمان‌ها به رسمیت شناخته شود.
تا اکنون کشورها به این درخواست‌ها پاسخی مثبت نداده‌اند.
