عامل گرایش شهروندان آسیای میانه به داعش چیست؟
کارشناسان می‌گویند فقر، استبداد و محدودیت مذهبی در تاجیکستان از عوامل گرایش برخی تاجیک‌ها به داعش خراسان اند. کارشناسان به روزنامه نیویارک تایمز گفتند که بیش از نیمی از سربازان داعش خراسان تاجیکستانی‌ها هستند.
روزنامه نیویارک‌تایمز روز پنجشنبه (۳۰ حمل) به نقل از کارشناسان به ۳ دلیلی اشاره کرد که تاجیکستان را به یکی از عمده‌ترین مراکز استخدام داعش تبدیل کرده است.
بر اساس این گزارش، سال گذشته شمار زیادی از جهادی‌های تاجیکستان در حملات تروریستی و طرح‌های داعش خراسان دست داشته‌اند.
حدود ۲ هزار تاجیک از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ به داعش در سوریه و عراق پیوستند. پس از شکست داعش در عراق و سوریه بر اثر حملات ایتلاف بین المللی به رهبری امریکا، صدها جنگجو از تاجیکستان به شاخه خراسان داعش در افغانستان پیوستند.
ادوارد لمون، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه تگزاس می‌گوید که تاجیکستانی‌ها «گروه کلیدی برای کارزار داعش خراسان شده‌اند که به دنبال جلب توجه و استخدام بیشتر است.»
فقر و بیکاری در تاجیکستان
تاجیکستان با ۱۰ میلیون جمعیت یکی از فقیرترین کشورها در آسیای میانه است که صدها هزار نفر از شهروندان آن برای امرار معاش به کشورهای مختلف، به خصوص روسیه، مهاجر شده‌اند. بر اساس آمار، بیش از ۲ میلیون کارگر مرد در خارج از تاجیکستان به سر می‌برند.
البته، پس از حمله داعش در تالار کنسرت کراکوس و ایجاد نفرت ضد تاجیکستانی‌ها، بخشی از این کارگران تاجیک از روسیه بیرون شده اند.
روسیه، نخستین مقصد کارگران تاجیک است، جایی که تبعیض گسترده، دستمزدهای پایین، انزوا و برخی موارد دیگر زمینه را برای جذب اسلام‌گرایان افراطی فراهم کرده است.
بر اساس آمارهای رسمی هم‌اکنون بیش از ۱.۳ میلیون کارگر تاجیک در روسیه هستند.
نیویارک تایمز در این گزارش به نقل از مادران مظنونان حمله به سالون کنسرت در روسیه گفتند که پسران شان در روسیه با مشکلاتی همچون حقوق بسیار پایین، پرداخت کرایه خانه زیاد و پرداختی‌های بی‌شمار دیگر مواجه بودند.
حکومت استبدادی
تاجیکستان از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ درگیر جنگ داخلی با حزب اسلام‌گرای نهضت آزادی بود. هرچند این جنگ از سوی این حزب میانه‌رو اسلام‌گرا، پایان یافت، اما این گروه در سال ۲۰۱۵ یک سازمان افراطی معرفی و غیرقانونی اعلام شد و رهبران آن کشته، زندانی یا تبعید شدند.
محی‌الدین کبیری، رهبر تبعیدی حزب نهضت اسلامی می‌گوید که «نسل جدید تاجیکستان تمام امید خود را به آینده از دست داده‌اند. تنها دو گزینه وجود دارد: یک دیکتاتور سکولار یا گروه‌های اسلامی رادیکال.»
امام‌علی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان، از سال ۱۹۹۴ تاکنون بر اریکه قدرت تکیه زده است.او در سال ۲۰۱۶ با راه اندازی یک همه‌پرسی، قانون اساسی را تعدیل و ریاست‌جمهوری خود را مادام‌العمر کرد.
بنا به گزارش‌ها، تاجیکستان دستکم ۱۰۰۰ زندانی سیاسی دارد و روسیه با مستقر کردن دستکم ۷ هزار سرباز در تاجیکستان، حکومت رحمان را تقویت کرده است.
محدودیت مذهبی مردم تاجیکستان
امام‌علی رحمان برای مقابله با اسلام‌گرایی، اقدامات عملی و نمادینی، از دستگیری و سرکوب اسلام گرایان تا پاره کردن حجاب زنان در ملا عام و تراشیدن ریش جوانان دست زد. او کمیته قدرتمندی در زمینه امور مذهبی، تنظیم سنت‌ها، جشن‌ها، مراسم مذهبی، نظارت بر ساخت مساجد و چاپ کتاب‌های دینی فعال کرده است.
در تاجیکستان دختران و پسران زیر ۱۸ سال از اقامه نماز در مساجد منع شده‌اند و آموزش‌های مذهبی گروهی در خانه نیز ممنوع شده است.
ادوارد لمون می‌گوید که حکومت تاجیکستان «کنترول شدیدی بر اسلام رسمی دارد و هرچیزی که فراتر از آن وجود داشته باشد، افراطی و خطرناک تلقی می‌شود.»
