ولادیمیر پوتین سرنخ داعش را در اوکراین پیدا می‌کند
روزنامه‌نگار
شاخه خراسان داعش مسئولیت حمله مرگبار به یک سالن کنسرت در روسیه را به عهده گرفت. اما، رئیس‌جمهور این کشور انگشت اتهام را به سوی اوکراین برد. کی‌یف که درگیر یک جنگ خونین با مسکو است، هر نوع دخالت در این حمله تروریستی را رد کرده است.
کشاندن پای اوکراین در این حمله تروریستی می‌تواند بخشی از جنگ تبلیغاتی مسکو برای ترسیم کی‌یف به عنوان دشمن حیاتی و بسیج عمومی برای حمایت از جنگ با این کشور باشد.
پیش از این، پوتین با تکیه بر خاطره تلخ روس‌ها از تهاجم آلمان نازی و کشته شدن ۲۷ میلیون نفر در جنگ میهنی علیه هیتلر، حکومت زلنسکی را به علت حمایت برخی از چهره‌های نزدیک به او از گروهی از اوکراینی‌های ضد اتحاد شوروی در جنگ جهانی دوم، «رژیم فاشیست‌های نازی» قالب کرده است. حالا با حمله مسکو، پوتین برچسپ تروریسم را نیز می‌خواهد بر پیشانی دولت اوکراین بچسپاند.
حکومت امریکا در اوایل ماه مارچ به حکومت روسیه اطلاع داده بود که داعش احتمالا قصد حمله در خاک روسیه را دارد. اما، پوتین این هشدار را جدی نگرفت و آن را حاوی نیاتی دیگر دانست.
به نقل از خبرگزاری دولتی تاس، رئیس‌جمهور روسیه در واکنش گفته بود که هدف از هشدارهای امریکا در مورد حمله احتمالی تروریستی در روسیه، «تحریک‌آمیز» و به منظور «بی‌ثبات کردن جامعه» است.
پوتین ساعاتی پس از حمله به تالار کنسرت کروکوس گفت که مهاجمان قصد داشتند به اوکراین فرار کنند. وزارت خارجه اوکراین این اظهارات را «دامن زدن به هراس از اوکراین در جامعه روسیه و تهیج شهروندان آن برای حمایت از تهاجم جنایت‌بار علیه دولت ما» توصیف کرده است.این وزارت گفته که روسیه پیش از این برای توجیه حمله به چچن در سال ۱۹۹۹ توطئه بمبگذاری خونین در مجتمع‌های آپارتمانی را ریخت. روسیه بارها این اتهام را رد کرده است.
این نخستین بار نیست که روسیه مورد حمله گروه‌های اسلامگرایی که عمدتا متعلق به کشورهای آسیای میانه و قفقاز اند، قرار می‌گیرد. در یکی از این حملات بر متروی مسکو در ۳۰ مارچ ۲۰۱۰، چهل نفر کشته شدند.
با این حال، مسکو در سطح سیاسی بیشتر مایل است که معضل اسلامگرایی خشونتبار حاصل توطئه خارجی حساب کند تا معضل داخلی کشورهای آسیای میانه. البته، مقصر دانستن غرب، پرده‌ای بر ناتوانی دستگاه‌های امنیتی و دولتی برای حل معضل رشد اسلامگرایی خشونتبار می‌اندازد و انتقادهای داخلی از این دستگاه‌ها می‌کاهد.
تهدید اصلی: افغانستان یا کی‌یف؟
پیش از این روسیه و کشورهای آسیای میانه درباره تهدید ترویج افراط‌گرایی و حملات تروریستی به دلیل حضور سازمان‌های تروریستی خارجی در افغانستان ابراز نگرانی کرده بودند. یکی از این گروه‌ها داعش است که با سازمان‌دهی دو حمله در ایران، متحد نزدیک روسیه در جنگ اوکراین، توان خود را برای انجام حملات در شماری از کشورهای همسایه نشان داده است.
ایران پس از حمله به شاهچراغ در اسد ۱۴۰۲ گفته بود که مهاجمان داعش در افغانستان تربیه شده بودند. این کشور این مهاجمان را اهل تاجیکستان اعلام کرده بود.
شهروندان آسیای میانه نقش پررنگ در داعش دارند و آنها با نیروهای روسیه و حکومت اسد در سوریه جنگیده بودند. به رغم این، روسیه حاضر نیست که ادعای داعش خراسان درباره انجام حمله تروریستی روز جمعه در مسکو را بپذیرد.
آن طور که منتقدان می‌گویند، استفاده سیاسی از این رویداد برای متهم کردن اوکراین بیشتر به سود مسکو است تا کشاندن پای دولت‌هایی چون تاجیکستان که تصور می‌شود شهروندان آن در این حادثه تروریستی دست داشتند. اگر این اتهام درست باشد و البته حکومت تاجیکستان آن را رد کرده است، تاجیک‌های مقیم این کشور در مظان بدگمانی‌های امنیتی قرار خواهند گرفت و فشارها بر آنها افزایش خواهد یافت.
حمله تروریستی در تالار کروکوس نشان داد که روسیه و کشورهای آسیای میانه با یک خطر جدی در داخل رو به رو اند. از همه مهمتر، خطر تهدید داعش همچنان جدی است و نهادهای امنیتی روسیه در برابر آن از خود ضعف نشان دادند.
پیش از این، روسیه امریکا را در افغانستان متهم می‌کرد که داعش را به مرزهای شمالی افغانستان انتقال داده است و با این کار قصد برهم زدن امنیت این کشورها را دارد. این تصور درباره خاستگاه و تهدیدهای داعش در افغانستان سرآغاز همکاری نزدیک روسیه و طالبان در زمان حکومت غنی شد.
سود طالبان در انفجار مسکو
با این‌که روسیه بنا به تیوری قدیمی دست غرب و اوکراین را در حملات داعش می‌بیند، اما بزرگ‌شدن تهدید داعش اهمیت طالبان را به برجسته می‌کند که دشمن خونین داعش است و بنا به ارزیابی ایالات متحده، توانسته که این گروه را سرکوب کند.
پس از شکست خوردن داعش در سوریه و عراق، افغانستان و مناطق قبایلی پاکستان محل مناسب رشد داعش و جذب نیرو است. این تهدید را متخصصان سازمان ملل در گزارش اخیر خود به شورای امنیت نیز تصدیق کرده اند.
به این علت، کشورهای غربی و همسایه افغانستان به طور ناخواسته به توانایی امنیتی طالبان برای از بین بردن یا تضعیف داعش چشم خواهند بست.
