مرکز خبرنگاران افغانستان در روز ملی خبرنگار گزارش داد که آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران افغانستان در سال ۱۴۰۲ به طور نگران‌کننده‌ای رو به وخامت بوده است. این مرکز در گزارش روز یکشنبه (۲۷ حوت) خود از ثبت ۱۳۹ مورد خشونت با رسانه‌ها در این سال خبر داد.
براساس این گزارش، در سال ۱۴۰۲ هیچ حمله هدفمند بر خبرنگاران یا کشته‌شدن و زخمی شدن آنها صورت نگرفت. نویسندگان گزارش این امر را تحول مثبت و امیدوارکننده‌ای دانسته‌اند.
این مرکز افزوده که در ۱۲ ماه گذشته ۵۹ خبرنگار بازداشت و دست‌کم ۸۰ مورد تهدید خبرنگاران را ثبت کرده است.
به گزارش مرکز خبرنگاران، با اینکه در سال ۱۴۰۲ نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها به لحاظ کمی نسبت به سال ۱۴۰۱ کمتر بوده، اما از نظر کیفی و ساختاری به دلیل تک‌روی و اعمال قدرت گروه طالبان چرخش نگران‌کننده‌ای داشته است.
برپایه گزارش سالانه مرکز خبرنگاران افغانستان، به دلیل صدور دستورالعمل‌های طالبان و مقام‌های محلی آن، در ۱۲ ماه گذشته فشار بر رسانه‌ها و خبرنگاران و تهدید آنها نسبت به سال قبل شدت بیشتری یافت.
گزارش افزوده که موارد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران به دو گونه نظام‌مند از سوی حکومت طالبان و انفرادی از سوی برخی مقام‌های قدرتمند این گروه در برخی از ولایات صورت گرفته است.
مرکز خبرنگاران اگرچه در مورد پیامدهای عدم اجرای دستورالعمل‌های رسانه‌ای طالبان در سال ۱۴۰۲ توضیحی نداده، اما یافته‌های این مرکز نشان می‌دهد که رسانه‌ها و خبرنگارانی که این دستورها را نادیده گرفتند، تهدید، زندانی و رسانه‌های آنها با منع موقت یا دایمی فعالیت مواجه شدند.
از مجموع رویدادهای ثبت‌شده در سال ۱۴۰۲، هشت مورد منع فعالیت کار رسانه‌ها بوده است که از آن جمله، یک دوره آموزش خبرنگاری مشترک مردان و زنان به طور دایمی، پنج رادیوی محلی از چندین ساعت تا یک هفته، یک شبکه رادیو و تلویزیون محلی برای ۲۰ روز، و یک رادیوی محلی دیگر برای ۵ ماه بسته شدند.
افزون بر این، در ۱۲ ماه گذشته، مدیران مسئول دو رادیوی محلی یکی به اتهام جنایی و دیگری به اتهام همکاری با رسانه‌های بیرونی و «جاسوسی»، محاکمه و هر کدام به یک سال زندان محکوم شدند. آنها در حال حاضر دوران محکومیت خود را سپری می‌کنند.
در گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان آمده است که رسانه‌ها و خبرنگاران در سال ۱۴۰۲ در افغانستان، به لحاظ سطح آزادی و برخورداری از حقوق بنیادی و قانونی‌شان با محدودیت‌های شدیدی مواجه شدند و حقوق‌شان به طور گسترده‌ای نقض شد.
براساس این گزارش، اداره استخبارات و وزارت امر به معروف طالبان به طور مستقیم و غیرمستقیم در بازداشت، تهدید و ترساندن خبرنگاران، سرکوب رسانه‌ها و آزادی بیان را در سال ۱۴۰۲ دست داشتند و تلاش زیادی کردند تا دستورالعمل‌های رسانه‌ای را با شدت و جدیت اجرا کنند.
این مرکز نوشت با وجود تلاش‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان در رسیدگی به شکایات و تخلفات نه تنها موفق نبوده بلکه به دلیل اعمال قدرت و فشار نمایندگان استخبارات و امر به معروف طالبان، این وزارت در مواردی عامل نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها بوده است.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان به مناسبت روز ملی خبرنگار در پیامی نوشت: «خبرنگاران نمایندگان وصل میان ملت و نظام هستند». او گفته برای خبرنگاران «در چهارچوب اسلام و منافع ملی» توفیق خدمت بیشتر می‌خواهد.