چه کسی حامد کرزی را ممنوع‌الخروج کرده است؟
حامد کرزی، رئیس‌جمهور سابق افغانستان که به یک عملیات حساس چشم نیاز دارد، در کابل گیر مانده است و رهبران مستقر در کابل طالبان نیز مانند رئیس‌جمهور سابق، نمی‌دانند که چه کسی یا نهادی مانع سفر او به آلمان می‌شود.
هفته پیش رئیس‌جمهور سابق در شفاخانه امیری در کابل دیده شد که برای معاینات عمومی و درمان چشمش رفته بود. مشوره پزشکان افغان این است که مناسب‌ترین روش درمان چشم او یک عملیات کوچک است که باید در خارج از کشور انجام شود.
آقای کرزی، برخلاف اشرف غنی، رئیس‌جمهور پیشین و ده‌ها رهبر سیاسی و جهادی پس از سقوط افغانستان به دست طالبان، از وطن فرار نکرد و با خانواده‌اش در کابل ماند.
منابع نزدیک به آقای کرزی تایید می‌کنند که بسیاری از رهبران طالبان از جمله امیرخان متقی وزیر خارجه، ملا یعقوب مجاهد وزیر دفاع، سراج الدین حقانی وزیر داخله، عبدالحق وثیق رئیس استخبارات و حتی ملا حسن آخند رئیس‌الوزرای طالبان با سفر کرزی به خارج از کشور موافق‌اند. آنها حتی کوشیده‌اند که این محدودیت را از سر راه آقای کرزی بردارند اما تاکنون نتوانسته‌اند مانع فرمان قندهار شوند.
براساس گزارش منابع، دستور شفاهی از نام ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان که تاکنون دیده نشده است، صادر شده که براساس آن حامد کرزی نمی‌تواند به خارج برود. چنین دستوری درباره عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه حکومت سرنگون شده افغانستان نیز وجود ندارد.
حساسیت مسئله در این است که دفتر ملا هبت‌الله آخندزاده هیچ توضیحی درباره چرایی و چگونگی مخالفت با سفر آقای کرزی حتی برای انجام عملیات چشم نداده است.
پیش از این، چند باری که آقای کرزی توانسته از افغانستان بیرون شود، با ارائه درخواست به رهبران طالبان و موافقت آنها انجام شده است. اما بیش از یک سال است که «قندهار» مانع بیرون شدن کرزی از افغانستان می‌شود.
فردی که خود را در جایگاه رهبری طالبان می‌داند و به نام ملا هبت‌الله آخندزاده فعالیت می‌کند، پس از کشته شدن اختر محمد منصور، رهبر سابق طالبان در سال ۲۰۱۶ در خاک پاکستان، به رهبری طالبان رسید.
ملا هبت الله آخندزاده پیش از آن قاضی‌القضات طالبان بود و پس از اختلافات فراوان داخلی در همان سال به عنوان رهبر طالبان اعلام شد. اما حدود سه سال بعد از رسیدن به رهبری، حمله انتحاری در ایالت بلوچستان پاکستان رخ داد که منابع امنیتی گزارش دادند رهبر طالبان با برادرش در انفجار این مدرسه کشته شده‌اند.
از آن زمان هیچ عکس جدید و ویدیوی ملا هبت الله آخندزاده دیده نمی‌شود. گردانندگی حکومت طالبان از قندهار هم بر این شک و تردیدها افزوده است. منابع استخباراتی غربی مانند سی‌آی‌ای هم تاکنون زنده بودن یا کشته شدن ملا هبت‌الله را تایید نکرده‌اند. از این رو، بسیاری از اوامری که از قندهار صادر می‌شود و از جمله ممانعت حامد کرزی از سفر به خارج، تردیدهای زیادی را برانگیخته است.
اما چه هدفی در بازداشتن کرزی از رفتن از افغانستان وجود دارد؟
حامد کرزی، رئیس‌جمهور سابق افغانستان که ۱۳ سال زمام امور کشور را به دست داشت، منتقدان و هواداران زیادی دارد اما چند موضع‌گیری او آشکارا خلاف سیاست‌های قندهار است.
در نخست، او خواهان افغانستان کثرت‌گرا است که تمام اقوام، مذاهب، اقشار و از جمله زنان کشور در آن نمایندگی داشته باشند و برای پیشرفت و ترقی آن بکوشند. مخالفت با بستن درهای مکاتب دختران از همان روز اول تا همین امروز در دستور برنامه‌های کرزی وجود دارد. حتی دختران خود او عنقریب در خطر محرومیت قرار دارند و بارها گفته است که بازداشتن دختران از آموزش، با فرهنگ افغانی سازگاری ندارد. او همچنین با بسیاری از دیپلومات‌های خارجی و رهبران سیاسی افغانستان در تماس است و قدرت بسیج افکار عمومی را دارا است.
گذشته از آن، کرزی بارها از دخالت خارجی چه امریکایی و چه پاکستانی، در قلمروی ملی افغانستان انتقاد کرده است. آنگاه که نیروهای پاکستانی مناطقی از افغانستان را به اتهام حضور نیروهای تحریک طالبان پاکستانی مورد حمله قرار دادند، در سکوت ملا هبت الله آخندزاده، بیشترین انتقاد از زبان کرزی شنیده شد.
موضع‌گیری‌های ملی او می‌تواند اهداف قدرت‌های خارجی را به چالش بکشد و چه بسا که به تثبیت حکومت به رهبری طالبان که در آن سایر افغان‌ها نیز شامل باشند، بینجامد.
قاعدتا چنین چیزی نباید با مخالفت طالبان مواجه شود که از آن باید استقبال هم شود. حامد کرزی رابطه محکمی با رهبران آلمان از جمله رئیس‌جمهور و وزیر خارجه این کشور دارد و دفعه قبل که طالبان مانع سفر او به خارج شد، وزیر خارجه آلمان تماس تصویری برقرار و با کرزی گفت‌وگو کرد.
منابع نزدیک به آقای کرزی می‌گویند که سفر او به خارج همواره کوتاه و موقت بوده و این بار هم مانند گذشته می‌کوشد به زودی به افغانستان برگردد.
دلیل بازگشت آقای کرزی به افغانستان شخصی و سیاسی است. چهره‌های تاثیرگذار سیاسی مانند او در آوردن تغییری که تشویش‌های مردم افغانستان را رفع کند، می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای بازی کنند.
این است که به نظر می‌رسد انگیزه‌های خارجی در جلوگیری از بیرون شدن کرزی از افغانستان دیده می‌شود. گفته می‌شود چند روز قبل از نشست دوحه تا ختم این نشست ملاقات‌های وی با مهمانان داخلی و خارجی نیز قطع شده بود.
سوال این است که آیا نیروهای وابسته به خارج می‌کوشند یک رئیس‌جمهور دیگر را برای مدت طولانی حصر خانگی کنند؟
