اقتصاد مواد مخدر و جرایم سازمان‌یافته، برای چرخش ماشین جنگی تروریسم در افغانستان و منطقه
رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان
پیوند تروریسم با جرایم سازمان‌یافته یک موضوع پیچیده است. اما با بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان این جرایم ساده‌سازی شده و شکل قانونی به خود خواهد گرفت.
ارزیابی‌های استخباراتی از گذشته تا حال نشان می‌دهد که جنایتکاران و گروه‌های هراس‌افگن برای مقاصد آشکار به یکدیگر نیاز دارند و این پیوند راحت، برای هر دو طرف مزایایی دارد.
به طور مثال در واقعه ترور احمدشاه مسعود، قهرمان ملی افغانستان، بعدها هویدا شد که این واقعه نه تنها با شبکه جهادی ترور در اروپا پیوند داشت بلکه به شبکه‌های جنایی برای دریافت اسلحه و پاسپورت نیز وابسته بود.
به منظور درک همکاری میان این گروه‌ها در افغانستان،نیاز است نگاهی به تجارت مواد مخدر و قاچاق اسلحه اندازیم.
کشت و قاچاق مواد مخدر با روند صعودی مداوم همچو ستون فقرات اقتصاد طالبان و دیگر گروه‌های هراس‌افگن فعال در افغانستان، همچنان محفوظ است. در بعضی اوقات منع و توقف برنامه‌ریزی شده‌ای در کشت مواد مخدر اعمال می‌شود که فقط به منظور تنظیم کردن قیمت‌هاست. طوری‌که در سال ۲۰۰۰، زمانی که قیمت بعضی محصولات مانند هروئین در بازار بین‌المللی کاهش یافت، گروه طالبان این سیاست را در پیش گرفت.این شیوه هم‌اکنون نیز به منظور تنظیم قیمت‌ها اجرا شده است. اما شواهد فراوان بیانگر این است که هراس‌افگنان این تجارت پرمنفعت را به راحتی از دست نخواهند داد.
چندین سازمان بین‌المللی به شمول ملل متحد، درآمد ناشی از تولید و فروش مواد مخدر در افغانستان را در حدود سه میلیارد دالر در سال برآورد کرده‌اند. بی‌تردید این پول در میان بازیکنان متعدد دخیل در این تجارت تقسیم می‌شود.با آن هم طالبان و دیگر گروه‌های هراس‌افگن سهم بزرگی در آن دارند. یک پژوهش انجام‌شده توسط ریاست عمومی امنیت ملی در دوره جمهوریت نشان می‌داد که طالبان سالانه صدها میلیون دالر از جمع‌آوری مالیات تجارت مواد مخدر به دست می‌آورد. این پژوهش حاکی از آن بود که حداقل ۱۰ مرحله وجود داشت که طالبان بر مواد مخدر مالیات تعیین کرده بودند؛ از مرحله کشت تا تولید موادی که از مرزهای افغانستان عبور می‌کرد. این زمانی بود که طالبان فقط بخش کوچکی از افغانستان را در کنترول داشت، این درآمد اکنون بی‌تردید بلندتر است.
کشت و قاچاق مواد مخدر تقریباً در همه ساحات تحت کنترول طالبان یک عمل رایج بود، اما سهم هلمند به مراتب بلندتر از سایر ولایات افغانستان به شمار می‌رفت. این تجارت پرمنفعت یک نقطه مشترک بسیار قوی را میان فرماندهان محلی طالبان و قاچاقچیان مواد مخدر ایجاد کرده است.
قابل یادآوری است که نیروی اصلی در میان طالبان، نه رهبران‌شان، بلکه فرماندهان محلی این گروه‌اند که باقاچاقچیان مواد مخدر و هم با فرماندهان کلیدی تروریست‌های خارجی پیوند مستحکمی دارند. این پیوند و دوستی زمانی بیشتر مشهود شد که آنها خواهان رهایی پنج هزار زندانی در جریان مذاکرات دوحه شدند. صدها تن شامل لیست، نه اعضای طالبان، بلکه سوداگران مواد مخدر بودند و این سوال مطرح شد که چرا طالبان برای رهایی آنها آنقدر مستأصل بودند.
بر اساس اطلاعات موجود، سطح تجارت غیرقانونی شامل قاچاق مواد مخدر، اسلحه، مهمات، سگرت و غیره بهحدی وسیع استکه هر دولت مرکزی در افغانستان در صورت اقدام برای مهار آن به چالش کشیده می‌شود. طوری که در گذشته با چالش روبه‌رو شد. مگر اینکه مانند روش طالب با رونق هرچه بیشتر این اقتصاد نامشروع همسو باشد. تعدادی از خانواده‌ها اقتصاد داخلی شان‌را از طریق این تجارت اساس‌گذاری کرده‌اند و با هر هزینه‌ای در مقابل آنچه منجر به آسیب اقصادی برای‌شان شود، از آن محافظت خواهند کرد.
بعضی از قاچاقیان مواد مخدر و اسلحه به حدی ثروتمند و مقتدر شده‌اند که هرگاه منافع‌شان تهدید شود، برای هر دولتی در افغانستانمشکل بزرگی ایجاد می‌کنند. مثال‌های متعدد وجود دارند، مانند حاجی بشر، حامی مالی طالبان که از روزهای نخست ظهور این گروه، آن‌را تمویل می‌کرد . او در سپتامبر ۲۰۲۲ طی یک مبادله زندانیان از زندان گوانتانامو آزاد شد. همچنین هدایت‌الله بدری مشهور به ملا گل آغا و نعیم بریح که تجارت اصلی‌اش مواد مخدر و اسلحه بود. این افراد اگر فعالیت‌شان مهار نشود، برای کشورهای دیگر نیز می‌توانند مشکل‌ساز باشند، زیر این افراد مقتدر و ثروتمند، به پیوند تروریسم و جنایت وابسته‌اند. مستدل است که تروریسم و جنایت، هر دو تحت حاکمیت طالبان گسترش خواهند یافت.
شواهد فراوان بیانگر این است که قاچاقچیان ثروتمند و مقتدر مواد مخدر و اسلحه به هیولاهایی غیرقابل کنترول در منطقه تبدیل شده‌اند که می‌توانند بی‌ثباتی و مصیبت فراتر از آن را به بار آورند. در حال حاضر می‌بینیم که سیل روز افزون موادمخدر به کشورهای همسایه و اروپا سرازیر می‌شود. همچنین طالبان در هماهنگی با قاچاقچیان اسلحه از صادرات اسلحه‌ی برجای‌مانده از نیروهای امریکایی به نقاط مختلف کشورهای منطقه، میلیون‌ها دالر درآمد دارند. این یک مثال کوچک از پیوند نامقدسی است که بیشتر در حال قوت گرفتن است.
بخش‌های دیگر این نوشتار:
تروریسم بین‌المللی در قلمرو طالبان؛ چند گروه تروریستی در افغانستان حضور دارند؟
مهارت‌های ویرانگر تروریست‌ها در افغانستان؛ سازندگان بمب برای همیشه بیکار نخواهند نشست
نقش مدارس دینی در افراط و تروریسم؛ 'یک میلیون طالب دیگر دارند آماده می‌شوند'
بستر نیروی انسانی تروریسم طالبان؛ 'پدران را به کشتن دادند حالا چشم به پسران‌شان دوخته‌اند'
فناوری در خدمت هراس‌افگنی فرامرزی؛ تروریست‌هایی که پهپاد دارند و ارز دیجیتال مصرف می‌کنند