تغییر رفتار طالبان در برابر اسلام‌آباد؛ آیا دل پاکستان برای غنی و کرزی تنگ شده است؟
رهبران پاکستان از کوتاهی یا ناتوانی طالبان در مهار دشمنان مسلح این کشور به شدت برآشفته‌اند چراکه به گفته انوارالحق کاکر، نخست وزیر موقت پاکستان، از زمان بازگشت طالبان به قدرت، حملات تحریک طالبان پاکستان ۶۰ درصد افزایش و حملات انتحاری هم بیش از ۵۰۰ درصد در این کشور بیشتر شده است.
نماینده ویژه پاکستان تا آنجا پیش رفت که گفت طالبان افغان و پاکستانی دو روی یک سکه‌اند. بروز چنین اختلافاتی در نشست‌های مطبوعاتی حتی در بدترین دوره در روابط دوجانبه همسایه ها در دوران جمهوریت گزارش نشده بود.
اما آیا طالبان در برابر صاحبان سابق خود یاغی شده و دیگر نه تنها خود را به پاکستان وفادار نمی‌داند که در برابر اسلام‌آباد ایستاده است؟
فعالان هوادار طالبان در رسانه های اجتماعی این روزها تصویری را دست به دست می کنند که نقش افغانستان در آن حکاکی شده است اما این تابلو برخلاف نقشه جغرافیای رسمی افغانستان، شامل قلمروی است که ۱۳۰ سال پیش امیر عبدالرحمان خان به بریتانیای وقت واگذار کرد و اکنون جزء خاک پاکستان محسوب می شود. پیشاور و گوادر نیز جزء «افغانستان بزرگ» تصویر شده و ظاهرا این لوحه در اتاق کار یک رییس اداره ولایتی استخبارات طالبان قرار دارد.
روایت‌های ضدپاکستانی در حد مبلغان طالبان محدود نمانده است. مقامهای رسمی طالبان هم به شدت به رهبران دوره جمهوریت می‌ماند که با حمایت امریکا می‌خواستند کاسه و کوزه ناامنی‌های کشورش را به سر پاکستان بکوبند.
سراج الدین حقانی، رییس شبکه حقانی و وزیر داخله طالبان اخیرا گفته است که پاکستان نباید افغانستان را عامل ناامنی‌ها و ناکامی‌ها در خاک خود بداند. ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع طالبان هم تا آنجا پیش رفت که به پاکستان به صراحت گفت که با افغان‌ها تا جایی سخت بگیرد که توان پرداختش را داشته باشد.
امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان هم به رسانه‌ها گفته است که تحریک طالبان پاکستانی از خاک افغانستان علیه پاکستان اقدام نمی‌کند و پاکستان از مهاجران افغان برای اعمال فشار در راستای مبارزه با تحریک طالبان پاکستانی و پذیرش "خط دیورند" به عنوان مرز بین‌المللی استفاده می‌کند. آقای متقی می گوید که پذیرش خط دیورند از اختیار و وسع طالبان بالا است و آنها نمی‌توانند درباره این مسئله تصمیم گیری کنند.
شانه خالی کردن از مبارزه با گروه‌های مسلح ضدپاکستان و اختیار سیاست شبیه حکومت‌های سابق در افغانستان، برای پاکستان به یک کابوس می‌ماند.
پاکستان دقیقا برای فرار از یک حکومت ملی‌گرا که دارای آدرس بین‌المللی و سیاست خارجی مستقل و متحد قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی بود، به سراغ حمایت از طالبان رفت و در دشوارترین حالت از این گروه در برابر نظام منتخب افغانستان حمایت کرد.
اما سیاست طالبان در قبال پاکستان آب سردی بر دستان نظریه‌پردازان ایجاد رژیم وابسته در کابل انداخته است. گرچه تاکنون روشن نیست که پاکستان ابزارهای اصلی فشار بر طالبان را از دست داده باشد، اما رفتار طالبان چیزی نیست که اسلام‌آباد آرزو داشت پس از ۲۰ سال حمایت از گروه مورد حمایتش رخ دهد.
برآشفتگی پاکستان بیشتر از آن جهت است که طالبان عملا در برابر منافع پاکستان ایستاده است. گروهی که همچنان وابستگی‌های شدید به پاکستان دارد و اعضای خانواده اکثر رهبران آنها همچنان در شهرهای پاکستان زندگی می‌کنند. منابع می گویند دست کم سه وزیر کابینه طالبان تابعیت پاکستانی دارند و برای تمدید پاسپورت خود به اسلام‌آباد می‌روند. پاکستان ابتداء از ادبیات ضدطالبانی خودداری کرده بود تا وقت کافی به اداره موقت طالبان داده شود که علیه گروه‌های ضدپاکستانی اقدام کند. اکنون اما مقامهای ارشد پاکستان گفته‌اند که طالبان از میان دولت پاکستان و تحریک طالبان پاکستانی باید یکی را انتخاب کند.
آقای درانی که در یک برنامه تلویزیونی با نام «میز سفیر» درباره روابط اسلام‌آباد و کابل به دنبال انتقاد‌های شدید از پاکستان از اخراج گروهی مهاجران و پناهجویان افغان سخن می‌گفت، افزود: «حضور» رهبری تی‌تی‌پی، اعضای این گروه و «آزادی رفت و آمد» و فعالیت‌هایشان در داخل خاک افغانستان حاکی از «عدم کنترول» طالبان بر طالبان پاکستانی است.
آقای درانی گفت که «در حال حاضر ۶ هزار نفر از اعضای تی‌تی‌پی با خانواده‌هایشان در افغانستان حضور دارند، این افراد در حملات میان مرزی حضور دارند، نیروهای امنیتی پاکستان را هدف قرار می‌دهند و در کشتارهای دسته‌جمعی شهروندان غیرنظامی این کشور دخالت داشته‌اند».
او بعد هم هشدار داد که پاکستان به طالبان گفته است که حکومت طالبان در کابل باید میان حکومت پاکستان و «طالبان پاکستانی» یکی را انتخاب کند چراکه با هر دو نمی‌تواند همکار باشد.
مقامهای طالبان همواره این اتهامها را رد کرده و گفته اند که چنین سخنان به روابط دو کشور صدمه می زند و هیچ گروه تروریستی در افغانستان حضور ندارد.
حالا به نظر می رسد پاکستان گامهای را برای اعمال فشار بیشتر بر طالبان بر می دارد و این گامها از اخراج گروهی مهاجران شروع شده است. گام دیگر هشدار پاکستان است که گفته از تلاش برای تقویت حکومت طالبان در سطح بین المللی خودداری خواهد کرد و معنای دیگر این سخن هم این است که هیچ طرحی برای رسمیت اداره طالبان روی میز اسلام آباد نخواهد بود.
اما سوال این است که آیا پاکستان به سمت حمایت از گروه های مخالف طالبان مانند داعش یا جبهه های مقاومت هم خواهد رفت یا نه؟ شاید گمانه زنی در این مورد خیلی زودهنگام باشد.
اما دست کم این دغدغه در پاکستان در میان سیاستگذاران مطرح شده است که حمایت کورکورانه از طالبان یک اشتباه فاحش بوده است و حتی طالبان نمی تواند گروه نیابتی برای تامین کامل منافع پاکستان باشد.
