سراج‌الدین حقانی کلاه معاونت رهبری بر سر کرده است؟
خبرنگار
سراج‌الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله طالبان، رشته سفرهایی را به ولایت‌های گوناگون شروع کرده و علاوه بر دیدار با مقام‌های امنیتی و والی‌ها، که به طور مستقیم زیر اثرش قرار دارند، پا فراتر گذاشته و درباره توسعه، اقتصاد، صلح و پیشرفت هم سخن گفته است.
آقای حقانی، رهبر شبکه حقانی، پیش از چیرگی طالبان بر افغانستان، معاون رهبر این گروه بود و اکنون از نظر بسیاری از ناظران او فراتر از حوزه کاری وزارت داخله، کلاه نایب رهبری پوشیده است.
اما هدف از این سفرها، که از شمال شروع شد و به جنوب رسید و بعد هم پایش به هرات کشیده شد و همین امروز هم در غور است، چیست؟
در اداره طالبان، که به گونه نظام‌مند کار نمی‌کند، تصمیم‌گیری‌ها دور افراد می‌چرخد و نمادها و شخصیت‌ها اهمیت فراوانی پیدا می‌کنند.
هواداران آقای حقانی از جمله محمد جلال و انس حقانی، برادرش، عکس‌های دیدارهای او را منتشر می‌کنند تا چهره و جایگاه رهبر مرموز شبکه حقانی را بازسازی کنند. در بسیاری از این عکس‌ها دیده می‌شود که مقام‌های عمده طالبان از جمله یوسف وفا، والی بلخ، که از او پیشتر در برخی محافل به نام جایگزین احتمالی سراج‌الدین حقانی در وزارت داخله یاد می‌شد، دستان آقای حقانی را به نشانه احترام می‌بوسد یا هم ویدیوی او در حالی منتشر می‌شود که لبخند بر لب دارد و کودکان را مورد شفقت قرار می‌دهد.
در حالی که او خود اعتراف کرده است که بیش از ۱۰۵۰ حمله انتحاری را سازمان‌دهی کرده است که بیشتر مهاجمان یا نوجوان بوده‌اند یا هم پیامدهای ویرانگر این حملات جان بسیاری از کودکان و زنان و پدران را گرفته است.
از سوی دیگر، آقای حقانی ادبیات مسالمت‌جویانه در پیش گرفته و کوشیده است که برای مردم امید خلق کند. مثلا در نشستی در ارزگان گفت که افغانستان به سوی توسعه حرکت می‌کند، در حالی که سازمان ملل در بهار امسال گفت که شمار افغان‌هایی که در فقر زندگی می‌کنند از ۱۹ میلیون نفر در ۲۰۲۰ به ۳۴ میلیون نفر در ۲۰۲۲ افزایش یافته است.
خبرگزاری باختر تحت کنترول طالبان، وزارت داخله و دیگر نهادهای وابسته به آقای حقانی هم گزارش داده‌اند که سراج‌الدین حقانی به ساکنان ولایت ارزگان وعده داده است که در بازسازی این ولایت تلاش خواهد کرد، اما او نگفت که این کمک‌ها از طریق کدام برنامه و چه زمانی انجام می‌شود.
او پیشتر از این، در سفر به ولایت‌های دیگر از جمله ولایت ننگرهار در شرق هم وعده‌های سرخ و سبز داده بود.
احمد طارق، استاد دانشگاه در دیدار با سراج‌الدین حقانی گفت مردم ننگرهار، مسلمان‌اند و آنها نه تنها آموزش دختران را می‌پذیرند، بلکه در زمینه اجرای آن نیز همکاری خواهند کرد.
براساس خبرنامه وزارت داخله طالبان، سراج‌الدین حقانی در پاسخ به این درخواست گفته پیام مردم ننگرهار را با هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان در میان خواهد گذاشت.
بیش از ۷۰۰ روز است که مکاتب دخترانه و دانشگاه‌ها به روی دختران بسته‌اند.
کارشناسان سیاسی اکنون این سفرها را هدفمند و در راستای بازسازی وجهه وزیر داخله طالبان می‌دانند.
خالد سادات، تحلیلگر مسائل سیاسی، می‌گوید: «این سفرها و دیدارهای سراج‌الدین حقانی بالاتر از وظایف کاری یک وزیر کشور است و معمولاً چنین سفرها فقط به دیدار رئیسان پولیس و مراکز پولیس می‌روند و در این زمینه روی توانایی آنها کار می‌کنند، اما حقانی فراتر از آن، به دنبال حمایت عمومی است.«
آقای سادات می‌گوید که سفرهای کنونی سراج‌الدین حقانی نشان می‌دهد که او در حال رقابت با دیگر رهبران طالبان است.
علاوه بر ملا هبت‌الله آخندزاده، از کسانی مانند ملا یعقوب مجاهد و ملا برادر نیز به عنوان رقیبان احتمالی برای آینده رهبری طالبان یاد می‌شود.
به گفته آقای سادات، سراج حقانی می‌خواهد خود را به‌عنوان رهبر بین گروه‌های کوچک و بزرگ طالبان در ولایات معرفی کند، زیرا اگر بحث انتخاب رهبر آنها در آینده پیش بیاید یا بحث انتقال قدرت سیاسی پیش بیاید، پس حقانی می‌تواند ریشه‌های خود را در ولایت‌ها گسترش دهد.
در نبود فعالیت آشکار ملا هبت‌الله آخندزاده، فضای مانور برای آقای حقانی باز شده است.
اما نام او همچنان برخلاف ملا هبت‌الله در فهرست سیاه تحریم سازمان ملل متحد قرار دارد و امریکا همچنان جایزه ده میلیون دالری برای اطلاعات برای بازداشت یا کشتن او را بر نداشته است.
بنابرین به نظر نمی‌رسد که جایگزینی یک غیرطالبان وابسته به شبکه حقانی که در آخرین سال‌های شورش وارد بدنه اصلی طالبان شد و بعد هم مورد تحریم‌های گسترده جهانی قرار دارد، خیلی هم آسان باشد. واکنش طالبان اصلی به حرکت‌های سراج جالب خواهد بود.
اما سادات می‌گوید که یکی از اهداف این سفرها ممکن است جمع‌آوری حمایت و افزایش نفو بر گروه‌های ولایتی طالبان باشد، زیرا اختلافات بین طالبان در حال افزایش است و سراج‌الدین حقانی می‌خواهد خود را برای بازی آینده آماده کند.
