تلاش امیرخان متقی برای وارونه کردن واقعیت

جواد عزیز

پژوهشگر امنیتی

امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان که به دلیل ارتباط با تروریسم همچنان در فهرست سیاه سازمان ملل قرار دارد و حتی اجازه رفتنش از کابل به پاکستان در پی معافیت موقت شورای امنیت حاصل شد، در پایان سفر چهار روزه‌اش به اسلام‌آباد مدعی شد که در افغانستان حتی یک گروه تروریستی وجود ندارد.

این ادعا بسیاری را حیرت‌زده کرده است. برخی آن را بی‌پایه خوانده و آقای متقی را به دروغگویی متهم کرده‌اند. برخی دیگر درباره منظور واقعی او گمانه‌زنی دارند. واقعیت این است که آقای متقی به عنوان مقام ارشد گروه طالبان که اکنون در تصدی وزارت خارجه نشسته، در پی ارایه واقعیت وارونه از اوضاع است.

ایجاد روایت جدید در افغانستان و تحریف تاریخ و ارایه وارونه واقعیت به سیاست اصلی گروه طالبان مبدل شده است که با چیرگی بر رسانه‌های کشور و دستگاه دولتی می‌خواهد تاریخ و گفتار طالبانی از آنچه در افغانستان گذشته، می‌گذرد و خواهد گذشت ارائه دهد.

وزیر خارجه طالبان این بار جهانیان را به چالش کشیده است که سندی دال بر وجود گروه‌های تروریستی ارائه دهند تا ثابت کنند که گروه‌های تروریستی در افغانستان حضور دارند.

واقعیت این است که اقدامات گروه طالبان در ۲۰ سال گذشته خود مصداق تروریسم است و هرچند درباره تعریف گروه طالبان تفاوت نظر وجود دارد، اما تردیدی نیست که حداقل بخشی از نیروهای که در ترکیب طالبان قرار گرفته و اکنون مثلا در کابینه حضور دارند، شامل تعریف بین‌المللی گروه‌های تروریستی می‌شود.

مثلا شبکه حقانی که کنترول وزارت داخله و چند وزارت دیگر مانند امور مهاجرین را به دست گرفته است، در کشورهای مختلف از جمله در امریکا تروریست شمرده شده‌اند. وزارت خارجه امریکا در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۲ شبکه حقانی را، که اکنون وزارت داخله افغانستان را به دست دارد، مشمول فهرست گروه‌های تروریستی خود کرد.

یکی از حملات شبکه حقانی در ۲۷ جنوری سال ۲۰۱۸ در نزدیک سفارت آلمان در کابل بود که بمبگذار انتحاری داخل یک امبولانس بیش از ۱۰۰ کشته و دهها مجروح برجا گذاشت.

هرچند وزارت خارجه امریکا گروه طالبان افغانستان را شامل فهرست گروه‌های تروریستی خود نکرده است، اما تحریک طالبان پاکستان که آقای متقی منکر حضور آن در کشور نیست، نیز هم در بریتانیا و هم در امریکا به عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شود.

یک مقام پیشین مبارزه با تروریسم دولت سابق تنها نامی از گروه‌های تروریستی را که در افغانستان فعالیت دارند، در اختیار ما گذاشته است:

  • لشکر جنگوی پاکستان
  • سپاه صحابه پاکستان
  • شاخه امان‌الله افریدی لشکر جنگوی
  • شاخه قاری حسین محسود لشکر جنگوی
  • طارق افریدی لشکر جنگوی
  • شاخه امجد فاروقی (طالبان پنجابی) لشکر جنگوی
  • لشکر جنگوی به رهبری عابد محسود
  • لشکر اسلام یا گروه منگل‌باغ
  • تحریک طالبان پاکستان
  • لشکر طیبه
  • داعش خراسان
  • شبکه القاعده
  • حزب تحریر
  • جیش العدل
  • جندالله
  • حرکت انصار الاسلام یا حرکت المجاهدین
  • تحریک اسلامی ترکستان شرقی
  • تحریک اسلامی ازبکستان
  • حزب نهضت اسلامي تاجیکستان
  • شبه‌نظامیان چچنی
  • گروه البدر
  • جمعیت علمای پاکستان و مدارس حقانی
  • حزب اسلامی خالص، حزب اسلامی حکمتیار و حرکت انقلاب اسلامی که از طالبان حمایت می‌کنند
  • داعش خراسان

با این حال سخنان متقی که از امتیاز ملل متحد برای سفر به پاکستان و ارائه واقعیت وارونه استفاده کرده است، اهداف دیگری دارد.

او انکار نمی‌کند که افراد مسلح ستیزه جو در کنار طالبان در افغانستان حضور ندارند، بلکه می‌خواهد بگوید که با تعریف متداول تروریسم موافق نیست.

مثلا در همین نشست در انستیتوت مطالعات استراتژیک پاکستان، گفت که تحریک طالبان پاکستان پیش از حاکمیت طالبان روی کار آمده و اما «ما به آنها اجازه فعالیت در خاک افغانستان نداده‌ایم و نمی‌دهیم که از خاک افغانستان علیه پاکستان استفاده کند.»

بنابرین، بحث درباره روایت جدید است. حالا این روایت چقدر در میان مردم افغانستان و جامعه جهانی می‌تواند طرفدار داشته باشد، موضوع دیگری است. واقعیت این است که در عصر دیجیتالی گروه طالبان نمی‌تواند واقعیت‌ها را از چشم مردم افغانستان پنهان کند.