پول می‌گیرند و "خدمات نمی‌دهند"؛ درآمد حکومت طالبان از کجا می‌آید؟
رهبران طالبان به صراحت گفته‌اند وعده رزق به مردم نداده‌اند و رساندن روزی مردم کار خداست. آنچه وضعیت را برای مردم دشوارتر می‌کند این است که نه تنها طالبان برای آنها خدمات ارائه نمی‌کنند، بلکه از مردم توقع دارند برای تحکیم نظام طالبانی، آنها را کمک کنند، آنهم در سایه فقر شدید.
برخی از منتقدان طالبان می‌گویند بعید است که حکومت‌های حامی طالبان به یکبار دست از حمایت مالی این گروه کشیده باشند، آنهم وقتی این گروه بر اریکه قدرت تکیه زده و در تامین منافع کشورهای حامی دست بازتری دارد.
نکته دیگر اینکه طالبان برای نمایش استقلال و نشان دادن موثریت خود نیاز دارند درآمدهای داخلی را افزایش دهد. از طرف دیگر می‌تواند با حفظ منابع پنهانی حکومت متمرکز نظامی خود را بچرخاند.
مالیات
یکی از مواردی که در دو سال گذشته همیشه در صدر خبرهای مردمی بود، مالیات است. طالبان با خوشحالی در پشت میکروفون‌ها از افزایش مالیات خبر داده‌اند. در حالیکه هیچ نهاد مستقلی آمار و ارقام طالبان را تایید نکرده است، مردم اما از افزایش بی‌رویه مالیات شاکی‌اند.
وزارت مالیه طالبان می‌گوید در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۹۳ میلیارد و ۹۱۲ میلیون افغانی عواید جمع‌آوری کرده که نسبت به سال قبل ۳۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
عبدالمتین سعید، رئیس گمرکات وزارت مالیه طالبان در حوت ۱۴۰۱ گفت بودجه عادی و انکشافی این وزارت حدود ۲۳۹میلیارد و ۳۷ میلیون افغانی بوده که از این میان ۸۱.۶۸ درصد آن مصرف شده است.
مولوی سعید افزوده که این وزارت با «رعایت اصل پس‌انداز»، از حدود ۴۳ میلیارد و ۷۸۹ میلیون افغانی کسر بودجه، جلوگیری کرده است.
روایت مردم
در دو سال گذشته مخاطبان افغانستان اینترنشنال مرتبا گزارش کرده‌اند که افراد طالبان مالیات را در دوره دوم حکومت خود به شدت بالا برده‌اند.
در مواردی، طالبان از مالیه‌دهندگان دو بار مالیات گرفته‌اند. اعتراضات معترضان با خشم و خشونت پاسخ داده شد.
در ویدیوهایی که دراین مدت به این رسانه فرستاده شده، از پکتیکا گرفته تا نیمروز و بلخ و غزنی و دایکندی، هرازگاهی دکانداران و مغازه‌داران به رسم اعتراض دکان‌های خود را بسته‌اند. البته ناچاری و غم نان آنها را وادار به فروخوردن این خشم و بازکردن مغازه‌ها کرده است. یک نمونه از این اعتراض‌ها، اعتصاب مغازه‌داران «بازار بوش» کابل بود که از افزایش مالیات شکایت داشتند و می‌گفتند که قبلا حساب مالی خود را با شهرداری تسویه کرده‌اند، ولی باز هم از آنها مالیات خواسته شده است.
صرفیه برق، میتر جدید و صفایی خانه
در حالیکه مردم زمستان را در تاریکی سر کردند و گاهی طی چند روز فقط چند ساعت برق نداشتند، پول هنگفتی به شرکت برشنا پرداختند. مردم از تسویه صفایی خانه و دکان و نصب میتر جدید شکایت کردند.
عبدالرحمن رحمانی، رئیس تجارتی شرکت برشنا در ماه حوت در نشستی در لوگر گفت که پس از آمدن طالبان این شرکت ۴۵.۸ میلیارد افغانی درآمد داشته است.
شهروندی از کابل می‌گفت در کمتر از نصف سال دو بار وادار به تعویض میتر خانه خود شده است و نه تنها تعویض میتر شرط بوده بلکه مغازه خاصی هم برای مردم معرفی شده بود که باید از آنجا میتر بخرند.
شهروند دیگری که قبض برق ماه‌های زمستان را برای افغانستان اینترنشنال فرستاده، می‌گوید در حالیکه در تمام زمستان برق نداشته، ولی حداقل چهار برابر تابستان قبض برق آمده است.
طالبان از طریق شرکت برشنا نه تنها برای مردم افغانستان برق تامین نکردند، بلکه قبض برق این شرکت و کتابچه صفایی یکی از راه‌های درامد این گروه بود.
عشر و زکات
از شروع حکومت طالبان یکی از موضوعات اساسی که این گروه برای کار در آن آستین بالا زده‌اند، جمع‌آوری عشر و زکات است. از طرح قانون گرفته تا فیصله در نشست سه روزه طالبان در قندهار، عشر و زکات در محور توجه حکومت طالبان بوده است. تا جایی که رهبر طالبان از مردم خواست با پرداخت «عشر و زکات» به آنان کمک کنند.
طالبان در مورد اینکه از جمع‌آوری عشر و زکات چه مقدار درآمد داشته‌اند، هنوز آمار رسمی ارائه نکرده‌اند، اما مخاطبان افغانستان اینترنشنال می‌گویند که مجبورند پول مشخصی به طالبان زکات بدهند. حداقل در ولایت بغلان و جوزجان از مقدار زکات انتقاد شده است.
شماری از افراد طالبان نه تنها از حاصل کشت مردم عشر اجباری گرفته‌اند، بلکه زمین‌های دولتی را به مزرعه شخصی تبدیل کرده‌اند.
بانک‌داری و مشکل پول فرسوده
یکی مسایل اصلی و چالشبرانگیز برای طالبان بحران بانکی بوده است. طالبان برای فرار از بحران مالی شدید در ابتدای تسلط خود بر بیرون کردن پول از بانک محدودیت وضع کردند. مردم شب‌ها تا صبح برای پس‌گرفتن سپرده‌های خود، پشت دروازه‌های بانک‌ها صف کشیدند تا اینکه وضعیت نسبتا کنترول شد.
مقام‌های بانک مرکزی افغانستان تحت کنترول طالبان در نشستی گفتند که این بانک در سال گذشته بیش از هشت میلیارد افغانی عواید جمع‌آوری کرده است که نسبت به سال ۱۴۰۰، ۵۹.۵ در صد افزایش را نشان می‌دهد.
رئیس سیاست پولی بانک مرکزی افغانستان افزود در یک سال اخیر، بیشتر از سه میلیارد بانک نوت‌های جدید چاپ و توزیع شده و بانک‌نوت‌های مندرس نیز جمع‌آوری شده است.
اما روایات مردم به گفته‌های مقام‌های طالبان هماهنگ نیست. مردم از دریافت اجباری پول‌های فرسوده از طریق بانک‌ها شاکی‌اند. آنها می‌گویند که پول فرسوده اصلا از بازار جمع نمی‌شود و به عنوان بخشی از معاش مجبور می‌شوند آن را دریافت کنند.
پاسپورت
گرفتن پاسپورت در هیچ دوره برای مردم افغانستان این همه چالشبرانگیز نبوده است. بعد از به قدرت رسیدن دوباره طالبان، مردم در بحبوبه فرار نیاز شدیدتر به پاسپورت داشتند اما عدم چاپ و توزیع دشواری را بیشتر کرد.
شیرشاه قریشی، معاون ریاست عمومی پاسپورت وزارت داخله طالبان گفت که چهار میلیارد و ۵۵۰ میلیون افغانی از این ناحیه درآمد جمع‌آوری شده است.
اما یافته‌های افغانستان اینترنشنال نشان می‌دهد که این سند ۱۲۰ دالری در بازار سیاه به قیمت دو تا چهار هزار دالر فروخته می‌شود و بخشی از این پول هم به جیب مقام‌های طالبان می‌رود.
هفته چهل میلیون دالر
هر چند که سازمان ملل تصریح کرده است که مهم‌ترین دلیل ارسال پول نقد به افغانستان اختلال در نقل و انتقالات بانکی بین‌المللی و مسائل نقدینگی است، اما مسئله این همه ساده نیست.
یوناما پیشتر گفته بود که از دسامبر سال ۲۰۲۱، تقریبا ۱.۸ میلیارد دالر پول نقد برای انجام فعالیت این سازمان و شرکای آن، به افغانستان منتقل شده است.
شماری از منتقدان و جریان‌های سیاسی مخالف طالبان می‌گویند که ارسال پول نقد به کابل منجر به تقویت طالبان می‌شود و این گروه از کمک‌های نقدی جامعه جهانی سوءاستفاده می‌کند. موضوعی که یوناما آن را رد کرده است.
طالبان نزدیک به دو سال گذشته از یک طرف تلاش کرده است با منابع خود را افزایش بدهد و از سوی دیگر به شدت درگیر هدایت مردم به سوی اسلام مورد نظر خود بوده و نیازهای روزانه مردم از جمله فقیر و بیکاری گسترده شهروندان را نادیده گرفته است.
نیروهای طالبان روزانه مصروف دخالت امور شخصی شهروندان‌اند و رهبران طالبان هم اولویت را بر تطبیق فرمان‌های ادراه امر به معروف این گروه اختصاص داده‌اند.
یک بخش عمده اعضای گروه طالبان افراد بی‌کار و غیرمسلکی بودند که به امید پول و مقام پس از قدرت گرفتن این گروه جذب حکومت‌شان شدند و طبق گزارش‌ها آنها با زورگویی از مردم رشوت می‌گیرند.
