«قصاب قندهار» چگونه سایه ملا هبت‌الله شد؟
در سال ۲۰۰۷ میلادی که ملا دادالله، فرمانده بی‌رحم طالبان در عملیات مشترک نیروهای افغان و خارجی کشته شد، کسی حاضر نبود جسد او را به طالبان تحویل دهد. دولت پیشین افغانستان می‌خواست برای جلوگیری از تبدیل شدن قبرش به زیارتی برای جنگجویان اسلام‌گرا، ملا دادالله را پنهانی دفن کند.
اما طالبان برای گرفتن جسد این فرمانده خود راه آسانی را انتخاب کردند: آنها یک پزشک و سه پرستار و راننده آنها را که سرگرم عرضه خدمات از جمله واکسیناسیون پولیو برای مردم جنوب بودند، ربودند و خواهان تبادله شدند.
دولت کوتاه نیامد و پس از مذاکرات زیاد، طالبان سرانجام این پزشک افغان را سربرید و دولت مجبور شد جسد دادالله را در ازای رهایی چهار گروگان و جسد بی‌سر پزشک به طالبان تحویل دهد.
خبرنگاران قندهار می‌گویند کسی که این عملیات گروگان‌گیری را انجام داده بود و به دستان خود سر آن پزشک را از تنش جدا کرده بود، یوسف وفا والی امروز طالبان در بلخ است.
یوسف وفا که برخی آن را به نام امین وفا هم می‌شناسند، از جنگجویان دوره اول طالبان است که در هفته‌های نخست ظهور طالبان در دهه ۹۰ میلادی، مدیریت چند ایست بازرسی یا کمربند امنیتی را در جنوب داشت. او در دوره اول حاکمیت طالبان، جنگجوی چندان مطرحی نبود و کارش بیشتر در شاهراه‌ها گذشت اما یک ماموریتش او را برای حلقه قندهار جالب ساخت. در همان ایام نیروهای ضدطالبان تحرکاتی را به دستور احمدشاه مسعود، فرمانده سابق ضدطالبان در غوربند انجام دادند و یوسف وفا برای مقابله به آن به غوربند فرستاده شد که موفق برآمد.
تا طالبان در پی تصرف افغانستان شدند، حملات یازدهم سپتامبر رخ داد و یوسف وفا نیز مانند رهبرانش از افغانستان به پاکستان فرار کرد. در پاکستان او که به قوم نورزی وابسته بود، روابط نزدیکی با ملا رسول و ملا هبت‌الله که با رهبری اختر محمد منصور بعد از مرگ ملا عمر راضی نبودند، بنا کرد. این دوره برای رشد یوسف وفا دوره سرنوشت‌سازی بود.
آنگاه که شورش در افغانستان اوج گرفت، شورای رهبری طالبان از یوسف وفا به خاطر سنگدلی و تبهرش در مقابله با نیروهای خارجی استفاده کرد.
او اولین واحدهای شورش ضد دولت را در اسپین بولدک در مرز پاکستان رهبری کرد. به تدریج نیروهای انتحاری در اختیارش گذاشته شد که در حملات مختلف از آن استفاده کرد.
رهبری طالبان در اوج درگیری‌های ضد دولتی، مسئولت ولایت و فرماندهی نظامی قندهار، بعد فراه و بعد ارزگان را به یوسف وفا داد.
یوسف وفا بارها حملات انتحاری در نقاط مختلف جنوب و غرب کشور راه‌اندازی کرده که او را به «قصاب قندهار» مشهور کرده است.
یکی از حملات او حمله به دادستانی فراه در سال ۲۰۱۳ میلادی بود که دست‌کم ۵۳ کشته و ۱۰۰ مجروح بر جا گذاشت. دولت پیشین افغانستان حمله فراه را «قتل‌عام» نامید و گروه‌های سیاسی آنرا وحشتناک خواندند.
در این حمله نه نفر سوار یک موتر شدند با ۵۰۰ کیلوگرام مواد منفجره به دادستانی فراه رفتند. دو تن از آنها پشت در دادستانی پیاده شدند. به محافظان گفتند که نیروهای ارتش اند و به دیدن کسی آمده‌اند. محافظان اصرار داشتند که نمی‌توانند مسلح وارد ساختمان شوند که بعد انفجار عظیمی رخ داد.
وبسایت «نن تکی آسیا» که حامی طالبان است، در تعریف یوسف وفا می‌نویسد: «یوسف وفا استشهادی‌ها [عاملان انتحاری] را به این مرکز مهم دشمن که در فراه است، هدایت کرد که در آنجا قضات و دادستان‌ها و کارکنان وحشی، دستورات وحشیانه و کفرآمیز خود را بر ملت مظلوم ما اعمال می‌کردند. این حمله بزرگی بود و بسیاری از قضات و دادستان‌های ظالم کشته شدند و این حمله به یک مرکز بسیار مهم در زمانی مهم با موفقیت و رهبری منظم انجام شد و چنان پایان یافت که تیتر اول رسانه‌های خارجی و داخلی شد.»
به نوشته نن تکی آسیا، یوسف وفا در شورای پیشاور مسئول نظامی زون شرق بوده است. نن تکی هرچند نامی از شورای پیشاور نبرده است.
یوسف وفا که زمانی والی طالبان در ارزگان هم بود به عنوان مسئول کمیسیون نظامی شورای پشاور به خاطر مدیریت سراج‌الدین حقانی تعیین شده بود. حقانی شورای پیشاور را از آن خود می‌دانست.
تعداد کل حملاتی که به دستور یوسف وفا صورت گرفته است، روشن نیست اما آنچه روشن است این است که این آدم‌کشی به تثبیت جایگاه او در میان طالبان به عنوان یک فرد نیرومند کمک کرده است.
یوسف وفا که از قوم نورزی است، هم‌تبار ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان است. از او به عنوان «سایه امیر» نیز یاد می‌شود و نقش دست راست ملا هبت‌الله را دارد. ملا هبت‌الله با کشته شدن داوود مزمل هلمندی در بلخ، اکنون یوسف وفا را به عنوان فرد مورد اعتمادش برای ولایت بلخ و قندهار انتخاب کرده است.
بسیاری از مقام‌های خارجی و طالبان که آرزوی ملاقات با ملا هبت‌الله را دارند، ابتدا باید از فیلتر یوسف وفا بگذرند.
امینه محمد، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد و توماس نیکلاسون، نماینده اتحادیه اروپا که قصد دیدار با رهبر طالبان در قندهار را داشتند، حتی نتوانستند با یوسف وفا ملاقات کنند.
اما نزدیکی بیش از حد یوسف وفا به رهبر طالبان، او را با چالش‌هایی هم مواجه کرده است. حلقات رقیب از چنین قدرتی که یوسف وفا تصاحب کرده است، راضی نیستند.