هدف اصلی سفر رئیس آی‌اس‌آی به کابل چه بود؟

جواد عزیز

پژوهشگر امنیتی

سخنگوی طالبان در مورد سفر مقام‌های پاکستان به کابل، واقعیت را پنهان کرده است. ذبیح‌الله مجاهد در بیانیه‌ای می‌نویسد که هیئت پاکستانی و جانب افغان «روی نگرانی‌های امنیتی، پرواز طیاره‌های بدون سرنشین در منطقه ما و فعالیت مخالفین مسلح» واضح و مفصل گفتگو کردند.

به گفته مجاهد، هیئت پاکستان پس از دیدار با ملا برادر، معاون رئیس‌الوزرای طالبان در یک جسله دیگر با حضور مولوی یعقوب، سراج‌الدین حقانی، وزیران دفاع و داخله، امیر خان متقی، وزیر امور خارجه و ملا عبدالحق وثیق، رئیس عمومی استخبارات این گروه روی مسائل مختلف گفتگو کرده‌اند.

اما سخنگوی طالبان درباره جزئیات این مذاکرات و خواسته‌های دو طرف هیچ توضیحی نداده است.

یک دیپلومات پاکستانی آگاه از این مذاکرات به افغانستان اینترنشنال گفته است: «طالبان هدف اصلی این سفر را پنهان می‌کنند. اسلام‌آباد از کابل می‌خواهد که بر طالبان پاکستان فشار اعمال کند تا از اعلام عملیات بهاری خودداری کند و جنگ جاری علیه پاکستان را متوقف کند.»

انتظار می‌رود گروه طالبان پاکستانی ظرف چند هفته دیگر فصل جدید جنگ خود علیه پاکستان را اعلام کند. مقام‌های پاکستان مدارک و شواهدی به طالبان ارایه داده‌اند که نشان می‌دهد رهبران طالبان پاکستانی در افغانستان و در کابل حضور دارند و انتظار دارند علیه آنها اقدام شود.

در مورد نتایج دیدار مقام‌های اطلاعاتی و دفاعی پاکستانی چهار نکته مهم مورد توجه قرار گیرد:

اول‌تر از همه، افزایش حملات تحریک طالبان پاکستانی، فشار فزاینده‌ افکار عامه را بر مقامات این کشور اعمال کرده است. حملات اخیر این گروه بسیار خونین بوده است و در یک مورد حمله انتحاری به قرارگاه پولیس کراچی دست‌کم ۵ کشته و ۱۴ نفر مجروح شدند. در مورد دیگر هم در حمله مرگبار در پیشاور ۸۳ نفر کشته و تعداد زیادی مجروح شدند. این گروه که در سال ۲۰۰۷ با الهام از گروه طالبان افغانستان ایجاد شد، چتری برای بسیاری از افراد و گروه‌های تندروی مسلح ضد پاکستان شده، به طالبان افغانستان بیعت کرده، در جریان جنگ علیه نیروهای خارجی به طالبان افغانستان پناه داده و شانه به شانه با آنها مبارزه کرده‌اند. تعداد جنگجویان آنها هم به حدود ۲۰ هزار نفر می‌رسد. هدفش ایجاد نظامی «اسلامی» شبیه آنچه در افغانستان به وجود آمده، در پاکستان است. مقر فرماندهی آنها در مناطق قبیله نشین پاکستان است. این است که تشدید جنگ آنها در آنسوی مرز، پای مقامات اسلام‌آباد را به کابل کشانده است؛ مقام‌های امنیتی و دفاعی ارشد پاکستان از رهبری طالبان افغانستان خواستند تا از حملات تی تی پی جلوگیری نمایند. گفته شده که رئیس سازمان آی‌اس‌آی اسناد حاوی برنامه‌ریزی و مدیریت حملات علیه پاکستان با استفاده از قلمروی افغانستان را با رهبری طالبان در میان گذاشته است.

مسئله دیگر، تهدیدات داعش از خاک افغانستان است. در حالیکه اسلام‌آباد تقاضای اقدامات بیشتر طالبان علیه داعش خراسان را دارد، رهبری طالبان تصور می‌کنند که در پشت حرکات داعش خراسان، حمایت نظامیان پاکستان قرار‌ دارد. براساس گزارش‌ها، ملا عبدالحق وثیق، در مقابل به جنرال ندیم انجم، رئیس استخبارات پاکستان، اسنادی با محتوای حمایت برخی حلقات پاکستانی از داعش خراسان ارایه کرده است. این رد و بدل اتهام‌ها در بالاترین سطح منجر به بی‌اعتمادی میان دو متحد دیرینه شده است.

نکته سوم هم این است که مقامات پاکستانی ظاهراً خواستار حفظ اتحاد میان وزرای کابل نشین با رهبری شان در قندهار شده‌اند. اخیراً ملا یعقوب و سراج‌الدین حقانی، دو وزیر قدرتمند طالبان به گونه بی‌سابقه از نوع اداره مملکت و انحصار قدرت، انتقاد کرده‌اند.

ملا‌ هبت‌الله آخندزاده تاکنون هیچ واکنشی به این سخنان نداشته است و اما نارضایتی وزیران جوان طالبان که خواهان تعامل با جهان اند، پابرجا است.

همزمان، تنش‌های مرزی را هم نباید از نظر دور داشت. حملات و درگیری‌های مکرر مرزی بخشی از موضوعات مورد بحث نشست امنیتی در ارگ بود. طرف پاکستانی خواهان جلوگیری از تنش‌ها و درگیری نیروهای دو طرف در امتداد مرز دیورند شده‌اند. اما برای طالبان که روابط تلخ و شیرین با پاکستان دارند، مدیریت تمام نیروهای مرزی آسان نیست. چهار روز است که مرز تورخم بزرگ‌ترین گذرگاه بین افغانستان و پاکستان بسته است. هرچند دو طرف کوشیده‌اند که آنرا باز کنند، اما روز شنبه بار دیگر طالبان اعلام کردند که این گذرگاه ساعاتی پس از بازگشایی بسته شده است.

نتیجه دیداررئیس آی‌اس‌آی و وزیر دفاع پاکستان با مقامات طالبان به این زودی روشن نخواهد شد. تمام نشانه‌ها وجود دارد حاکیست که طالبان افغانستان توان یا اراده اقدام علیه طالبان پاکستانی را ندارند و طالبان پاکستانی هم تازه جنگ خود علیه پاکستان را تشدید کرده است.