عکسهای شگفتیانگیز تلسکوپ فضایی جیمز وب، چه رازهایی را افشا میکند؟
این هفته، ناسا برای اولین بار پنج عکس گرفته شده توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب را نشر کرد. این تصاویر برخی از جزئیترین اطلاعات را در مورد آغاز جهان ارائه میدهند. مجله تایم در یادداشتی توضیح داده که هر تصویر چه چیزی را نشان میدهد و چطور کمک میکند تا درک بهتری از فضا داشته باشیم.
SMACS 0723
دوربینهای وب میتوانند به اعماق فضا و به گذشته نگاه کنند. وب این ظرفیت را دارد که ۱۳.۶ میلیارد سال نوری دورتر را نشان بدهد. این دورترین فاصلهای است که تا به حال در فضا دیدهایم.
این تصویر، از خوشه کهکشانی معروف به SMACS 0723، شامل هزاران کهکشان است که برخی از آنها تا ۱۳.۱ میلیارد سال نوری فاصله دارند.
از آنجایی که نور برای سفر در فاصلههای طولانی، به زمان زیادی نیاز دارد، ما کهکشانها را نه به شکل امروزی، بلکه به شکلی که ۱۳.۱ میلیارد سال پیش به نظر میرسید، میبینیم.
کهکشانهای آبیتر، کهکشانهای جوانتر هستند و ستارههای زیاد و غبار کمی دارند. کهکشانهای سرختر، حاوی غبار بیشتری هستند که هنوز ستارهها از آن تشکیل میشوند.
سحاب کارینا یا Carina Nebula
ستارهها، مانند همه ما، متولد میشوند، پیر میگردند و میمیرند. سحاب کارینا که در فاصله ۷۶۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد، یکی از کودکستانهای ستارگان کیهان به شمار میرود. جایی که ستارگان تازه تولدیافته در آن گرد هم آمدهاند.
پیکرههایی که شبیه صخره به نظر میآیند، قلههای وسیعی از غبار و گاز هستند که ارتفاع برخی از آنها به هفت سال نوری میرسد.
تلسکوپ فضایی هابل قبلاً از کارینا تصویربرداری کرده بود، اما آن تصویرها هرگز جزئیات خیره کنندهای را نشان نمیداد که وب ارائه کرده است.
ستارگان جوان در این منطقه متلاطم، زاده میشوند و از مواد اطراف به هم میپیوندند. همانطور که ستارگان شکل میگیرند، مقدار زیادی انرژی از خود ساطع میکنند که به شکل کلی سحاب کارینا کمک میکند. نقاط سرخ در تصویر، فوارههای انرژی هستند که توسط ستارههای در حال رشد و نوزاد ساطع میشوند.
کهکشان پنجگانه استفان Stephan’s Quintet
تصویر گرفته شده توسط وب، بزرگترین تصویری است که تا کنون از پنج کهکشان استفان گرفته شده است. خوشهای متشکل از پنج کهکشان، که اولین بار توسط ستارهشناسان در سال ۱۸۷۷ دیده شد.
چهار مورد دیگر در فاصله ۲۹۰ میلیون سال نوری بسیار دورتر قرار دارند. چهار کهکشان نزدیک به هم در یک فعل و انفعال متقابل، بر همدیگر اثر میگذارند. غبار و ستارگانی، به صورت گرانشی از یکی به دیگری کشیده میشوند و موادشان را با هم ترکیب میکنند. خوشههای ستارههای جوان به صورت جرقههای درخشان در تصویر ظاهر میشوند و هزاران کهکشان دورتر در پس زمینه دیده میشوند.
سحاب حلقه جنوبی Southern Ring Nebula
یک ستاره در حال مرگ میتواند زیبایی شگفتیانگیزی داشته باشد و زیبایی دو ستاره در آستانه مرگ، میتواند دو برابر چشمگیرتر باشد.
وب تصویری از این جفت ستاره کهنسال گرفته است که در فاصله تقریبی ۲۵۰۰ سال نوری از زمین به دور یکدیگر میچرخند.
هنگامی که ستارگان به پایان عمر خود نزدیک میشوند، گاز و غباری از جنس سحابها یا ابرهایی که آنها را احاطه کردهاند، تشکیل میدهند. وب نه تنها این قابلیت را دارد که از سحاب حلقه جنوبی تصویربرداری کند، بلکه میتواند مواد کیمیاوی آن را تجزیه و تحلیل کند و در مورد مادهای که ستارهها در هنگام مرگ از خود بیرون میریزند، درک بیشتری به دست بدهد.
ستارهای که درخشانتر مانده، جوانتر از ستاره دومی است. درخشانتر است زیرا هنوز نسبت به دیگری، ماده زیادی از خود ساطع نکرده است.
WASP 96 b
معمولاً یک نمودار علمی به اندازه یک عکس کیهانی توجه مردم را به خود جلب نمیکند، اما در این مورد نمودار داستانی برای گفتن دارد. وب در حال مطالعه سیارات فراخورشیدی یا سیارههایی است که به دور ستارگان دیگر میچرخند. وب به ویژه ساختار جوی سیارات فراخورشیدی را مورد مطالعه قرار میدهد.
همانطور که این سیاره از مقابل ستاره مادر خود عبور میکند، وب میتواند نور ستارهای را که در اتمسفر جریان مییابد، تجزیه و تحلیل کند و به دنبال جای پای موجودات زنده در آن باشد.
در این نمودار، وب اتمسفر WASP 96 B، یک سیاره مشتری مانند که در ۱۱۵۰ سال نوری از زمین قرار دارد را تجزیه و تحلیل کرد. وب موجود زندهای را در آن پیدا نکرد، اما همانطور که نمودار نشان میدهد، آب فراوانی در ابرهای سیاره پیدا کرد و البته، همه میدانیم که آب عنصر کلیدی برای حیات است.