آیا "ملا هبت‌الله" جای پای ملا عمر قدم می‌گذارد؟
در دوم ماه حمل، طالبان اعلام کردند که جلسه کابینه طالبان به رهبری "ملا هبت الله آخندزاده"، رهبر این گروه در قندهار برگزار شد. به دنبال این جلسه، همه منتظر بودند تا بیبینند چه تغییراتی در کابینه طالبان رونما می شود.
اما هدف رهبری طالبان برای تشکیل این جلسه چیز دیگری بود؛ تفسیر و ابلاغ روایت حکومتداری طالبان بر اساس قرائت حاکمیت این گروه در دهه ۹۰. قرائتی که سختگیرانه دانسته میشود و خلاف تعهدات اعضای طالبان به جهان است.
در هفت ماه گذشته، طالبان با وعده‌های میان‌تهی شان به جهان تا حدودی دل برخی کشورها را بدست آورده بودند، اما به محض برگشت اعضای کابینه طالبان از قندهاربه کابل، یک شبه، چهره طالبان عوض و تصامیم سختگیرانه ذیل گرفته شد؛ مکاتب دخترانه همچنان بسته نگهداشته شود، سفر زنان بدون محرم به خارج کشور ممنوع شود، نشرات رسانه‌های خارجی قطع شود، کارمندان دولت که ریش شان کوتاه بود، اجازه ورود به محل کار داده نشود و برخی فیصله‌های افراطی دیگر که خاطره حکومتداری دهه ۹۰ طالبان را در ذهن همه زنده کرد.
هیئت طالبان در ماه‌های گذشته در جلسات که با نمایندگان جامعه جهانی داشتند، همواره برای آنها می‌گفتند با آغاز سال تعلیمی در افغانستان، دختران دوباره به مکاتب خواهند رفت. اما وعده دهنده‌ها بی‌خبر از اینکه خودشان نمیدانستند که رهبر تصمیمی دیگری میگیرد، بدون درنظرداشت نگرانی‌های جامعه جهانی. آن طوری که منبع نزدیک به رهبر طالبان به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته، "ملاهبتالله" نگران به رسمیت شناختن طالبان توسط جهان نیست.
شباهت‌های فرمان‌های منسوب ملاهبتالله با ملا عمر
در سال ۱۹۹۶ زمانیکه طالبان کابل را تصرف کردند، ملا عمر یک سری از فرمان‌ها را برای معرفی چهره اصلی دولت طالبان صادر کرد که شبیه این موارد را در فرمان‌های یک هفته پیش منسوب به ملاهبتالله نیز می‌بینیم. مثلا فرمان ملا عمر در مورد عدم استفاده کودکان در صفوف طالبان: جوانان بی ریش که بخواهند به صفوف ما بپیوندند یا در جنبش من بخواهند منصبی داشته باشند به طور قاطع منع می شوند، حتی اگر یکی از اعضای خانواده آنها را همراهی کند. شریعت می گوید باید از خودمان محافظت کنیم تا متهم به استفاده از کودکان کار نشویم.
فرمان منسوب به ملا هبت‌الله با ادبیات متفاوتر هفته پیش صادر شد و در آن از اعضای طالبان خواسته شد تا از حضور کودکان در صفوف طالبان خودداری کنند. در فرمان منسوب به هبت‌الله آمده: حضور کودکان در مراکز نظامی باعث ایجاد فتنه و بدنامی نیرهای طالبان میشود، جدا خودداری شود.
بیتی دم نویسنده هالندی در کتاب " به دنبال دشمن" می‌نویسد، در دوره اول طالبان زمانی که کابل را تصرف کردند، شماری از نیروهای گروهای دیگر مانند حکمتیار به طالبان پیوسته بودند و آنها به باور طالبان ارزش‌های اسلامی را جدی نمی‌گرفتند. بناا ملاعمر فرمانی صادر کرد و از وزارت امر به معروف و نهی ازمنکر خواست تا در صفوف طالبان تصفیه بیارود.
حالا می‌بینیم که در دور دوم وقتی طالبان قدرت را به دست گرفتند، شبیه این فرمان از سوی فردی به اسم ملا هبت‌الله صادر شد. یا مثلا در دور اول، طالبان در فرمانی تقویم هجری قمری را جاگزین تقویم هجری خورشیدی ساختند. هفته پیش در فرمان منسوب به ملا هبت‌الله دوباره طالبان این کار را تکرار کردند.
این همه، نشانه‌هایست که نشان میدهد طالبان میخواهند به سمت حکومت داری دهه ۹۰ بروند.
چرا طالبان مسیر افراطی گذشته را انتخاب کردند؟
طالبان به گروه‌های میانه‌رو و تندرو تقسیم بندی شده‌اند و هرکدام تعریف خاص از شکل حکومتداری طالبانی دارند. حلقه افراطی طالبان مانند ملاهبتالله، رهبر که هنوز کسی او را ندیده و ملا حسن آخند رئیس الوزرای این گروه که بیشتر تصمیم گیر هم هستند، باور دارند که طالبان در هفت ماه گذشته در مسیر درست روان نبوده و این گروه از خط مش که ملا عمر اعلام کرده بود، فاصله گرفته اند.
بیتی دم می‌نویسد، ملاعمر در جلسه مهم که صدها ملا در قندهار گردهم جمع شده بودند و او را امیر مومنین انتخاب کردند چنین بیانیه صادر کرد: حالا ما این جریان را بنا نهادیم، مسئولیت بزرگی داریم. اگر یک خبرنگار، یک دشمن، و یا یک شهروند عادی می‌پرسد هدف ما چه است، ما برایشان میگوییم، ما دوباره دین خدا را بر میگردانیم، ما شریعیت را دوباره می‌خواهیم.
ملا حسن در یک فایل صوتی که سه ماه پیش منتشر شد، گفت، او پیغمبر مسلمانان را درخواب دیده است که گفته از او و امت مسلمان ناراضی است. این عدم نارضایتی در حلقه تندرو طالبان حاکم است، چرا که باور دارند مردم در کابل و برخی دیگر ولایت‌ها حکم شریعت را تطبیق نمی‌کنند.
اما بعد از اعلام تصمیم‌های افراطی هفته پیش رهبر طالبان، گروهی از نسل جدید طالبان که بیشتر شان بعد از سال ۲۰۰۱ با این گروه پیوسته اند، و میانه‌روتر اند و در فکر دولت داری هستند، به طور بی‌سابقه به این تصمیم منسوب به رهبر شان حمله کردند.
قاری عبدالستار سعید یک فعال طالبان در صفحه توییترش نوشته، اصولا، اشتباه برای اولین بار، اشتباه و برای دومین بار انتخاب دانسته میشود. در افغانستان بجز ما هیچ حزب و جناحی دوبار قدرت را بدست نگرفته است. اگر ما اشتباهات گذشته را تکرار کنیم، شدیدا ملامت هستیم.
همزمان، جنرال مبین، چهره دیگر رسانه‌ای طالبان در صفحه توییترش نوشته، چه بگویم، چند روز میشود تصمیمات عجولانه به حدی مایوسم کرده که حد ندارد. به تصور من فاصله میان ما و مردم را بیشتر و این سبب سقوط نظام میشود.
این نشان میدهد که نسل جدید طالبان، خیلی متفاوت فکر میکنند و بر خلاف اصول طالبان، به تصمیم‌های که خلاف میل شان است انتقاد میکنند. یکی از اعضای رهبری طالبان در تماسی به افغانستان اینترنشنال میگوید، ۹۹ درصد اعضای طالبان مخالف بسته ماندن مکاتب دخترانه است. او که به دلیل حساسیت موضوع نمیخواهد اسمش ذکر شود میگوید، مردم ما مسلمان و ستم دیده است. بجای فشار، مستحق ناز و نوازش اند.
حالا، طالبان در گروه جنگ روایت‌ها گیرمانده اند. اعتدال گرایان طالبان فکر میکنند که با وضع و شکل موجود هرگز جهان با آنها تعامل نخواهد کرد الی اینکه در شکل فعلی تغییرات جدی بیاورند. آوردن تغییرات هم در جریان مانند طالبان کار آسانی نیست.
رهبری طالبان که اکثرا چهره‌های افراطی اند باور دارند که با تغییر شکل، جریان طالبان مفهومش را از دست میدهد و آنچه شعار ملا عمر، بنیان گذار این گروه مبنی تطبیق شریعت اسلامی است، فاصله میگیرد. تا حالا از میان این دو، افراطیان طالبان برنده میدان بوده است و توانسته اند طالبان را دوباره در مسیر شریعت و انزوای جهان قرار بدهد.
