چرا غرب از طالبان در ناروی پذیرایی می‌کند؟

یک روز پس از اعلام زمان برگزاری نشست ناروی، برای پوشش خبری این رویداد به طرف اسلو راه افتادم. در مسیر راه به این فکر می‌کردم که چرا اولین سفر طالبان به اروپا مهم است و چرا طالبان در چنین شرایطی از سوی یکی از کشورهای اروپایی پذیرایی می‌شود.

زمانی که وارد هواپیما شدم، تام وست، نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان در چوکی بزنس کلاس هواپیما نشسته بود؛ او را شناختم اما نمی‌دانستم شمار دیگر از دیپلمات‌های کشورهای غربی نیز در این هواپیما حضور دارند.

به محض نشستن در هواپیما، یکی از دیپلمات‎‌ها از چوکی پهلو به زبان انگلیسی پرسید از افغانستان هستم و در جریان گفتگو از من خواست هویتش را فاش نکنم.

این دیپلمات گفت اگر افغانستان را کمک نکنیم، وضعیت بشری آشفته‌تر می‌شود و میلیون‌ها شهروند افغانستان ممکن است کشور را ترک کنند و این به مصلحت نیست.

از او در مورد طالبانی که نه به حقوق بشر باور دارد و نه به انتخابات و نه هم به حقوق زنان پرسیدم که چگونه کشورهای اروپایی با این گروه کنار میاید. این دیپلمات گفت دشوار اما تلاش می‌کنیم تا در مورد حقوق بشر و حقوق زن توافقاتی با طالبان داشته باشیم اما در بحث انتخابات، غرب می‌تواند بدون نظام جمهوریت با طالبان کار کند.

به نظر می‌رسد نشست ناروی ادامه روند گفتگوهای دوحه است که در آن آمریکا و طالبان روی دولت اسلامی توافق کرده بودند.

حضور نمایندگان طالبان در نشست ناروی، اولین سفر رسمی این گروه به یک کشور اروپایی است و این سفر با توجه به گذشته سرد و پر تنش طالبان و غرب، برای طالبان یک دستآورد بزرگ محسوب می‌شود.

گروه طالبان در دو دهه اخیر حملات متعدد انفجاری را در افغانستان انجام دادند و با نیروهای ناتو جنگیدند و اکنون آنها توسط یک هواپیمای اختصاصی به یک کشور اروپایی منتقل شدند.

طالبان علی‌رغم جنگ طولانی با نیروهای بین‌المللی، پس از تسلط بر افغانستان در صدد عادی سازی روابط با غرب است. اما کشورهای غربی آنطوری که جک سلیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، گفت به طالبان چک سفید نمی‌دهد.

غرب از طالبان چه می‌خواهد؟

مهم‌ترین خواست‌های کشورهای غربی از طالبان تأمین حقوق بشر، تشکیل حکومت فراگیر و آموزش زنان و عدم استفاده از خاک افغانستان برای حمله به کشورهای غربی است.

به نظر می‌رسد به غیر از ارزش‌های جهان شمول، دوری طالبان از کشورهای منطقه به ویژه چین، یکی از خواست‌های اساسی کشورهای غربی به ویژه امریکا از طالبان است.

این دیپلمات غربی به من گفت، طالبان اختیار دارند چین را انتخاب کند یا غرب را. به این دلیل، نشست ناروی فراتر از یک نشست عادی خواهد بود. کشورهای غربی انتظار دارند در ازای کمک‌ها و اخذ تضمین‌هایی در زمینه حقوق بشر در افغانستان، از چگونگی روابط طالبان با کشورهای منطقه نیز اطمینان حاصل کنند.

آیا طالبان حاضر به این معامله هستند؟

سقوط شتابزده دولت اشرف غنی و پیروزی طالبان در افغانستان، توافق دوحه را تحت‌الشعاع قرار داد و معامله این گروه با غرب را تا حدودی برهم زد، چرا که پس از پیروزی طالبان، گروهای تندروی مانند شبکه حقانی که رابطه نزدیکی با کشورهای همسایه داشتند به قدرت رسیدند، شاخه‌ای که پس از پیروزی فکر می‌کرد نفع کافی را از توافق‌نامه دوحه برده اند و دیگر نیازی نیست که به تعهدات توافق نامه پایند بمانند.

نمایندگانی که در دوحه با امریکا به توافق رسیده بودند، بعد از پیروزی در کابل از صلاحیت لازم برخوردار نبودند تا وعده هایی را که به جهان داده بودند عملی کنند. بنابراین توافق‌نامه دوحه تا مدتی معلق ماند.

در مدت بیشتر از پنج ماه حالا نشانه‌هایی دیده می‌شود که هم طالبان و هم کشورهای غربی، به ویژه امریکا، برای عملی کردن این توافق‌نامه و سرگیری رابطه با طالبان گام‌های عملی را برداشته اند.

گفته می‌شود یکی از موانع ایجاد رابطه با کشورهای غربی است، شبکه قدرتمند حقانی است که به دلیل تحریم های رهبرشان چندان با امریکا رابطه خوبی ندارد.اما نشانه‌هایی دیده می‌شود که حلقاتی برای عادی‌سازی روابط شبکه حقانی با غرب کار می‌کنند.

هفته پیش، مطلق القحطانی نماینده ویژه قطر در امور افغانستان که حافظ منافع امریکا در افغانستان است به کابل سفر کرد و با سراج‌الدین حقانی دیدار کرد.

در این دیدار سراج‌الدین حقانی به نماینده قطر گفت که دوحه حیثیت پل بین جهان و طالبان را دارد و امید است که‌ کشور قطر به این نقش خود دوام داده، و زمینه‌های خوب‌تری را مساعد کند.

به دنبال این دیدار، حالا می‌بنیم که در فهرست هیئت طالبان در نشست ناروی، انس، برادر سراج حقانی دیده می‌شود. فردی که نشست دوحه را از نزدیک دنبال می‌کرد و اطلاعات کافی در مورد آن دارد.

مساله بقیه طرف‌های سیاسی چه می‌شود؟

در نشست ناروی کشورهای غربی ده نماینده، از اقشار مختلف را دعوت کرده اند. این شرکت کنندگان نمایندگان جامعه مدنی افغانستان و شماری از چهره های سیاسی کمتر تاثیر گذار افغانستان‌اند که به دعوت ناروی به این نشست شرکت کردند.

چهره های که در ردیف مخالفان سیاسی رده اول طالبان حساب نمی‌شوند. شرکت این چهره ها بیشتر به این می ماند که کشورهای غربی برای تامین خواست‌های شان با طالباناز آنها دعوت کرده اند و این شرکت کنندگان بیشتر برای تامین خواست‌های غرب شکل پوششی را دارند اما بدون شک، آنها می‌توانند، خواسته‌های جدی در مورد تامین حقوق بشر و زنان را با طالبان مطرح کنند.

اما سرنوشت قشر کلان سیاسی افغانستان که در بیست سال گذشته بر سر قدرت بودند، دیده می‌شود قربانی معامله های غرب با طالبان شده است. طالبان هم که با سفر به کشورهای غربی از یک طرف تلاش می‌کنند تا خودشان را هم به غرب قیمت بفروشند و هم به کشورهای منطقه. اما بعید است که همزمان این دو مهم را بدست آورند.