سود طالبان از جنگ خاورمیانه؛ طالبان سالانه ۳۷ میلیون دالر از آسمان افغانستان درآمد دارد
در پی حملات موشکی ایران به اسرائیل و احتمال حمله تلافی‌جویانه تل‌آویو، شمار پروازهای بین‌المللی از آسمان افغانستان افزایش یافته است. داده‌های «فلایت‌رادار ۲۴» نشان می‌دهد روز پنجشنبه، ۱۹۱ پرواز از آسمان افغانستان عبور کردند که از هنگام بازگشت طالبان به قدرت بی‌سابقه بوده است.
شرکت‌های هواپیمایی برای هر پرواز ۷۰۰ دالر به وزارت هوانوردی طالبان پرداخت کرده‌اند. این پرداخت‌ها منبع درآمد قابل توجه و رو به رشدی برای رژیم طالبان محسوب می‌شود.
حریم هوایی افغانستان پس از سقوط نظام جمهوری در اگست ۲۰۲۱ و بازگشت طالبان به قدرت، به دلیل نگرانی‌های امنیتی و سیاسی به روی پروازهای بین‌المللی بسته شد. هدف این تصمیم تنها مسائل امنیتی نبود، بلکه به‌عنوان راهی برای محروم کردن طالبان از دسترسی به ارز بین‌المللی نیز مطرح بود.
با این حال، پروازها از آسمان افغانستان به‌ویژه پس از حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل و جنگ در غزه و اوج گرفتن تنش در خاورمیانه افزایش یافته است.
داده‌های سایت «فلایت‌رادار ۲۴» نشان می‌دهد که در هفته دوم اگست، تعداد پروازهای عبوری از حریم هوایی افغانستان نسبت به اگست ۲۰۲۳ بیش از هفت برابر افزایش یافته است.
این روند پس از حملات اخیر موشکی ایران به اسرائیل شدت گرفت و بسیاری از خطوط هوایی مجبور شدند مسیر معمول اروپا به آسیا از طریق حریم هوایی ایران را کنار بگذارند.
داده‌های «فلایت‌رادار۲۴» نشان می‌دهد که به‌طور متوسط ۱۴۷ پرواز در روز بین ۱۹ تا ۳۰ سپتامبر از حریم هوایی افغانستان عبور کرده‌اند. این شامل پروازهایی نمی‌شود که مبدا یا مقصدشان افغانستان است. با این حساب، رژیم طالبان سالانه ۳۷ میلیون دالر از حریم هوایی به دست می‌آورد.
این تعداد روز سه‌شنبه به دنبال حملات موشکی ایران، ۲۰ درصد افزایش یافت و به ۱۷۱ پرواز رسید و در روز پنجشنبه مجدداً به ۱۹۱ پرواز رسید، که بیشترین تعداد پرواز عبوری در یک روز از زمان تسلط طالبان بر افغانستان است.
از جمله شرکت‌های هواپیمایی که پروازهایشان به آسمان افغانستان بازگشته است، می‌توان به سوئیس ایر، فین‌ایر، سنگاپور ایرلاینز، بریتیش ایرویز و لوفت‌هانزا اشاره کرد.
سخنگوی فلایت‌رادار ۲۴ به روزنامه ایندیپندنت گفت: «ما شاهد آن هستیم که هواپیماهایی که معمولاً از حریم هوایی ایران عبور می‌کردند، اکنون از آسمان افغانستان استفاده می‌کنند. با اعمال محدودیت‌های بیشتر در فضای هوایی خاورمیانه، خطوط هوایی بین ارزیابی ریسک و انتخاب بهترین گزینه تصمیم‌گیری می‌کنند.»
آنانت میشرا، پژوهشگر مهمان مرکز بین‌المللی پولیس و امنیت دانشگاه ولز جنوبی می‌گوید که شرکت‌های هواپیمایی، به‌ویژه در غرب، هزاران درخواست از خلبانان برای اجتناب از حریم هوایی ایران و سوریه دریافت کردند و در نهایت مجبور به استفاده از کریدور هوایی افغانستان شدند که نسبتاً کم‌خطرتر است.
مبالغی که خطوط هوایی می‌پردازند زیاد نیست، اما درآمد طالبان نیز چندان قابل توجه نیست. برآوردهای بانک جهانی نشان می‌دهد که کل درآمد رژیم طالبان بین مارچ و آگست امسال تنها ۹۰.۶ میلیارد افغانی (حدود ۱.۳ میلیارد دالر) بوده است. اگر پروازها به نرخ روز پنجشنبه ادامه یابد، این درآمد می‌تواند حدود ۵۰ میلیون دالر در سال برای طالبان باشد.
کبیر تانهجا، پژوهشگر بنیاد تحقیقاتی آبزرور در دهلی نو پروازهایی که از حریم هوایی افغانستان در ارتفاع ۳۵ هزار فوت عبور می‌کنند، کمتر در معرض خطر موشک‌های زمین به هوا قرار دارند. او همچنین اشاره می‌کند که گروه‌های تروریستی در افغانستان، با وجود دسترسی به برخی از سلاح‌های باقی‌مانده امریکایی، قادر به هدف قراردادن هواپیماها نیستند.
به گفته اداره هوانوردی فدرال امریکا، پروازهایی که در ارتفاع ۳۲ هزار فوت یا بیشتر از آن در افغانستان انجام می‌شوند، از دسترس این نوع سلاح‌ها خارج هستند، حتی اگر از قله کوه شلیک شوند.
گرایم اسمیت، تحلیلگر ارشد در گروه بحران، می‌گوید که بازگشت پروازها به آسمان افغانستان برای بسیاری از مسیرهای منطقه‌ای منطقی است. او توضیح می‌دهد: «برای شرکت‌های هواپیمایی، این کار باعث کاهش ردپای کربنی و کاهش هزینه‌ها از طریق ارائه مسیرهای مستقیم‌تر می‌شود.»